Warszawa, 17.04.2006 r.

prof. Stanisław Kuś

O wielkości i oryginalności Supersamu

Supersam jest pomnikiem kultury. Jest oryginalnym polskim dziełem ukształtowania konstrukcji na podstawie tak zwanej krzywej funikularnej. Istotą jej jest taki kształt podstawowej konstrukcji, aby siły w zakrzywionych jej pasach były stałe na całej długości. Stała siła w łukach i linach daje ogromne korzyści w kosztach, utrzymaniu i estetyce - wyglądzie zewnętrznym. Za odkrycie i matematyczne udowodnienie takiej zależności, zwłaszcza dla konstrukcji mostów tytuł lorda od królowej angielskiej otrzymał sir Isambard Kingdom Brunel w połowie dziewiętnastego wieku, a tytułu szlachecki "von" od Bismarcka Franz von Pauli.

Zasada konstrukcji funikularnej ("na stałą siłę") była wielokrotnie stosowana w mostach kolejowych i drogowych (ostatnio w Krakowie - most Kotlarski) do konstrukcji płaskich o jednej rozpiętości przęsła - kształt "soczewki". Światową nowością było w Supersamie zastosowanie zasady płaskiego kształtu funikularnego do przestrzennego ustroju konstrukcyjnego o trzech przęsłach. Zaproponował to w konkursie na projekt Supersamu doktor honoris causa Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej prof. Wacław Zalewski, obecnie były profesor Massachussetts Institute of Technology (MIT) w USA. Idea z aplauzem przyjęta przez współautorów dała doskonały oryginalny efekt estetyczny. Aby otrzymać taki efekt należało dostosować nie tylko zakrzywione pasy "soczewki", ale również wysokości budynku tak, aby stalowe cięgno toczące dwie skrajne hale o rozpiętości 40 i 26 m było poziome i widoczne nad środkową magazynową częścią budynku. Aby otrzymać fałdową konstrukcję przestrzenną trzeba było przesunąć 80 metrowe cięgno do innej płaszczyzny, równoległej do płaszczyzny łuków, a oddalonej o 1,5 metra.

Efekt tak znakomitej idei ocenili z entuzjazmem współtwórcy - świetni architekci - prof. Jerzy Hryniewiecki i prof. Maciej Krasiński. "Piąta elewacja na dachu! Czysta matematyka jako symbol nowoczesnej architektury" - to określenia profesora Hryniewieckiego. Projekt Supersamu wygrał ogólnopolski konkurs, zdobył nagrodę Ministra, został nagrodzony na światowym kongresie IUA w Sao Paulo. Znalazł się na liście SARP najcenniejszych pomników architektury ostatniego półwiecza oraz na liście najlepszych nagród Ministrów przyznanych w ciągu ostatnich pięćdziesięciu lat. Jest obecnie od 17 kwietnia br. ważnym przedmiotem wystawy osiągnięć prof. Zalewskiego, zorganizowanej przez MIT w Stanach Zjednoczonych.

Dziś żaden z współautorów nie może bronić genialnej idei. Ze względów historycznych niewiele jest w Polsce oryginalnych obiektów architektury o znaczeniu światowym. Czy mamy prawo do ich burzenia własnymi rękami jedynie na podstawie fałszywych orzeczeń?

Tekst zostanie wkrótce opublikowany w prasie technicznej.