 |
|
W 1957 roku, w ramach odbywającej się w Berlinie Międzynarodowej Wystawy Budownictwa Interbau, czterdziestu ośmiu architektów świata zachodniego zaproszonych zostało do udziału w eksperymentalnym projekcie rewitalizacji zniszczonej wojną berlińskiej dzielnicy Hansaviertel. Wydarzenie to stało się jednym z kamieni milowych w historii powojennego modernizmu i przedmiotem uzasadnionej zazdrości tych, którzy z przyczyn politycznych w Interbau udziału nie brali. Zaledwie w kilka miesięcy później, Związek Radziecki ogłosił "międzynarodowy" konkurs na projekt eksperymentalnej dzielnicy mieszkaniowej w Moskwie, do udziału w którym zaproszono przedstawicieli biur projektowych z krajów tzw. demokracji ludowej. Polskę reprezentowały trzy zespoły architektów: pod kierownictwem Marii i Kazimierza Piechotków (Miastoprojekt Warszawa), Tadeusza Ptaszyckiego (Miastoprojekt Kraków) i Tadeusza Zielińskiego ze Stefanem Putowskim (Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie). Władza ludowa udział w konkursie potraktowała prestiżowo, wszak konkurencja ze stron innych państw "bloku wschodniego" była duża, a jury stanowili wyłącznie przedstawiciele organizatora. W programie konkursu przewidziano m.in. zaprojektowanie "budynku przyszłości" w perspektywie roku 2000. Po kilku miesiącach "analizy" zgłoszonych prac, ogłoszono wyniki. Na uroczystość tę zaproszono do Moskwy wszystkich biorących udział w konkursie projektantów. Prace zespołów Miastoprojektów z Warszawy i Krakowa oceniono "pozytywnie". Wygraną okazała się być "nowatorska" koncepcja Moskiewskiej Akademii Architektury, która w regulaminowym terminie składania prac do konkursu żadnego projektu nie przedstawiła...
Tę i inne zapomniane dziś historie opowiada prezentowana w galerii Projekt Kordegarda wystawa Obrazy w architekturze, poświęcona dekoracjom architektonicznym warszawskich artystów Hanny i Gabriela Rechowiczów, którzy na potrzeby konkursu moskiewskiego opracowali koncepcję kolorystyczną i projekty dekoracji plastycznych trzech "budynków przyszłości". Dzięki uprzejmości Marii Piechotkowej na wystawie prezentowane być mogą oryginalne fotografie projektów pochodzące z dokumentacji radzieckiej.
Na przestrzeni kilkudziesięciu lat pracy twórczej Rechowiczowie współpracowali z wieloma wybitnymi architektami, m.in. Marią i Kazimierzem Piechotkami, Bohdanem Pniewskim, Jerzym Hryniewieckim, Jerzym Baumillerem i Mieczysławem Gliszczyńskim. Sukces i uznanie przyniosły im wykonane na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku naścienne dekoracje malarskie w cocktail-barze hotelu Bristol, murale we wnętrzu i patio hotelu Dom Chłopa oraz monumentalne dekoracje malarskie i mozaikowe we wnętrzu warszawskiego Supersamu. Kolejne, otrzymywane za pośrednictwem Państwowych Pracowni Sztuk Plastycznych zlecenia realizowali w architekturze obiektów użyteczności publicznej w całej Polsce - kino w Kielcach i Łomży, lotnisko Aeroklubu Polskiego w Lesznie, muzeum w Lipsku nad Biebrzą, sanatoria i domy wypoczynkowe w Olsztynku, Zakopanem, Krynicy, Nałęczowie, Szczawnicy i Ciechocinku, Dom Towarowy Junior w Warszawie, szpital dziecięcy Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi - to tylko fragment imponującego portfolio Rechowiczów w dziedzinie plastyki architektonicznej. W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku artyści wyjeżdżali na dłuższe pobyty do Japonii i Francji, gdzie realizowali przedsięwzięcia komercyjne i zamówienia na dekoracje w rezydencjach prywatnych zleceniodawców.
W tworzonych do architektury "obrazach" Rechowiczowie posługiwali się technikami mozaikowymi i malarskimi, często łącząc obie w obrębie jednego dzieła. Indywidualnego charakteru tym kompozycjom nadawał rodzaj użytego materiału - starannie wyselekcjonowane, naturalnego koloru lub barwione rzeczne otoczaki, płytki lub odpady ceramiczne, które scalone cementową zaprawą tworzyły w efekcie abstrakcyjny relief w typie opus barbaricum - oraz motywy zaczerpnięte z malarstwa sztalugowego i grafiki użytkowej Gabriela Rechowicza. Malarstwo to w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku spopularyzowane zostało m.in. w postaci licznych ilustracji książkowych (ponad czterdzieści tytułów) i okładek prestiżowych czasopism ("Projekt", "Magazyn Ilustrowany Polska").
Wystawa prezentuje wybór blisko pięćdziesięciu prac obojga artystów. Nigdy niepokazywane publicznie oryginalne kartony, plansze i szkice malarskie Rechowiczów do dziś zaskakują świeżością barw i różnorodnością artystycznych kreacji. Na szczególną uwagę zasługują unikatowe projekty opraw plastycznych peerelowskich, propagandowych wystaw gospodarczych w Moskwie (1959), Pekinie (1960), i Madrycie (1970), stanowiące dziś jedyny zachowany ślad owych nietrwałych przedsięwzięć artystycznych.
Gabriel "Gaber" Rechowicz (1920-2010). Studiował malarstwo w paryskiej École des Beaux-Arts i gdańskiej PWSSP oraz architekturę na Politechnice Gdańskiej. Malarz, grafik, ilustrator, scenograf. Autor wielkoformatowych dekoracji plastycznych w architekturze. Uhonorowany I nagrodą w ogólnopolskim konkursie na ilustracje do dzieł A. Mickiewicza (1954) oraz Złotym Medalem za twórczość ilustratorską na XII Triennale Grafiki w Mediolanie (1960). Jego prace eksponowano na indywidualnych wystawach w Budapeszcie, Sofii, Berlinie Wschodnim, Pradze i Bratysławie (1959), Londynie (1964, 1985), Lozannie (1965, 1977), Paryżu (1966-67), Caen (1968), Tokio (1972-74), Brukseli (1975), Kolonii i Düsseldorfie (1976), Auver-s-Oise (1989) i Brunoy (1990).
Hanna Rechowicz. Studiowała malarstwo i architekturę wnętrz w gdańskiej PWSSP. Malarka, rzeźbiarka, dekoratorka wnętrz, scenografka teatralna i projektantka tkanin artystycznych. Wraz z mężem, Gabrielem Rechowiczem współautorka wielu dekoracji plastycznych w architekturze.
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
Kurator wystawy: Paweł Giergoń
Kurator Projektu Kordegarda: Magda Kardasz
Współpraca: Adam Repucha
Zachęta Narodowa Galeria Sztuki
Projekt Kordegarda, ul. Gałczyńskiego 3, Warszawa
Wernisaż wystawy: 10 marca 2011, godz. 19.00
Wystawa trwa od 11 marca do 4 maja 2011 roku.
Kontakt: zacheta.art.pl
|