Przy okazji wizyty cara Władimira Putina we Włoszech, mieszkańcy Półwyspu Apenińskiego mają kolejną możliwość podziwiania obrazu "Madonna z Dzieciątkiem" (lub "Madonna Litta" - od nazwiska poprzedniego właściciela dzieła, arystokraty, Antonio Litta), którego autorstwo przypisywane jest warsztatowi Leonardo da Vinci. Bezcenny przedmiot pożądania wielbicieli kunsztu mistrza Leonarda udostępniony został publiczności w Pałacu Prezydenckim na Kwirynale w Rzymie. Obraz wyeksponowany czasowo do 10 grudnia 2003 roku w Bandieri Hall w Pałacu Prezydenckim, chroniony jest przez obudowę z pancernego szkła i skromny sznur koloru czerwonego, mający trzymać gawiedź na odległość nie mniejszą niż 50 centymetrów. Wystawa jest rewanżem strony rosyjskiej za wizyte w Rosji arcydzieła innego włoskiego mistrza - w 2002 roku moskwiczanie mogli podziwiać "Wenus z Urbino" Tiziano Vecellio.

"Madonna Litta" została namalowana prawdopodobnie w 1490 roku w Mediolanie, gdzie mistrz Leonardo bawił przez blisko 17 lat na dworze Sforzów (w tym czasie powstały m.in. "Dama z gronostajem" (1483-1485), obecnie w Muzeum Czartoryskich w Krakowie oraz "Ostatnia Wieczerza" (1495-1498) w refektarzu klasztoru przy Santa Maria delle Grazie. Badacze do dziś nie są pewni, komu przypisać autorstwo omawianego dzieła. Najbardziej prawdopodobny scenariusz przewiduje rozpoczęcie prac nad obrazem przez da Vinci i późniejsze jego ukończenie przez warsztat malarza. Linda Doeser w swojej monografii "The Life and Works of Da Vinci" stawia tezę, że sama kompozycja, poza Madonny, kąt skrętu ciała Dzieciatka, widok rozciągający się z okien i przede wszystkim wymodelowanie głowy Madonny naznaczone zostały ręką samego mistrza, natomiast reszta, w tym modelunek i załamania szat Madonny a wszczególności głowa Chrystusa są już dziełem innych. Nowoczesne techniki badawcze pozwoliły na bliższe przyjrzenie się dziełu Leonarda. Wiemy z historii, że niejednokrotnie da Vinci nie kończył swoich prac, porzucając je na korzyść innych projektów. Tak też mogło byc w tym przypadku. Niektórzy z badaczy skłonni są uznać, że Leonardo nigdy nie skończył tego obrazu a w 1495 roku pracę dokończył już inny, nieznany nam z imienia artysta. W XIX wieku "Madonna" Leonarda została przeniesiona ze swojego oryginalnego podłoża (deska) na płótno co w efekcie pociągnęło za sobą konieczność niemal całkowitego jego przemalowania. W 1865 roku obraz trafił do Rosji. Car Aleksander II odkupił go z kolekcji księcia Antonio Litta z Mediolanu i przekazał do Ermitażu w Sankt Petersburgu, gdzie znajduje się do dzisiaj. Oryginalny szkic do głowy Madonny znajduje się w zbiorach Louvru w Paryżu.

Foto: Leonardo da Vinci, "Madonna z Dzieciątkiem" ("Madonna Litta", ok. 1490, Mediolan). Tempera na płótnie (transfer z deski), 42 x 33 cm. Ermitaż, St. Petersburg, Rosja.