Tytuł konceptualno-urbanistycznego projektu Jarosława Kozakiewicza - Transfer - oznacza przeniesienie kogoś czy czegoś w inne miejsce, przemieszczenie ludzi, informacji, pieniędzy, technologii, także przeniesienie rysunku, czyli przekalkowanie. "Funkcja transferowa" to pojęcie znane zarówno socjologom (metoda statystyczna) jak i architektom projektującym np. terminale dworca lotniczego. Tematem przewodnim projektu Jarosława Kozakiewicza - rzeźbiarza i autora architektonicznych projektów - jest Warszawa jako przykład współczesnej kultury zatłoczenia, miasto, w którym polityczna, ekonomiczna i społeczna transformacja po 1989 roku uwidoczniła się w szczególny sposób. Warszawa to miasto nieustannie poddawane krytyce, miasto wielkich inwestycji budowlanych, a jednocześnie architektonicznych i urbanistycznych zaniedbań. Inspiracją dla projektu Transfer są m.in. historyczne, kulturowe osie przestrzenne Warszawy, zagubione wartości urbanistyczne, takie jak oś saska, stanisławowska, czy praska. Jarosław Kozakiewicz proponuje nową, organiczną sieć transferową dla Warszawy, częściowo nałożoną na istniejące arterie komunikacyjne, a jednocześnie wytyczającą nowe połączenia i przypominającą o historycznych osiach przestrzennych.

Sieć transferowa w formie wiaduktów spełnia trzy główne funkcje:

1. łączy tereny zielone (np. parki miejskie, lasy podmiejskie), umożliwiając komunikację alternatywną dla pieszych i rowerzystów bez wykorzystania nowoczesnych środków transportu, takich jak samochód, tramwaj, czy metro. Sieć wiaduktów umożliwia np. przejście z parku do parku bez konieczności korzystania z samochodu.
   
2. łączy miejsca o szczególnym znaczeniu dla miasta, tworząc m.in. ścieżki pamięci, sztuki, edukacji, rozrywki, rekreacji.
   
3. umożliwia udrożnienie istniejących sieci komunikacyjnych.

Sieć projektowanych wiaduktów symbolicznie nakłada się na funkcjonujące w rzeczywistości sieci miejskie: trasy komunikacyjne (autobusowe, tramwajowe, kolejowe, metro), linie energetyczne, telefoniczne, wodociągi i gazociągi. W zależności od lokalizacji sieć transferowa przyjmuje trzy różne formy: wiadukty otwarte, projektowane na wzór parkowych alejek; wiadukty zamknięte, przeszklone, przypominające ogrody zimowe, zachęcające do spaceru po mieście przy niesprzyjającej pogodzie; szlaki piesze naziemne, czyli uliczki zamknięte dla ruchu kołowego. Wysokość wiaduktów jest zróżnicowana w zależności np. od trakcji tramwajowych czy okolicznej zabudowy. Wiadukty przeszklone lub otwarte od góry, od dołu odbijają widok miasta i ruchu naziemnego - umożliwia to ich częściową "dematerializację".

Jak zauważa Michel de Certeau w The Practice of Everyday Life, we współczesnych Atenach środki masowego transportu nazywane są metaphorai. Aby dojechać do pracy, lub wrócić do domu, mieszkańcy miasta korzystają z "metafor", "przenośni" czyli z autobusu, samochodu, metra. Projekt Transfer Jarosława Kozakiewicza zawiera zarówno krytykę konkretnej sytuacji, zatłoczonego miasta, jak i zachowuje wieloznaczność metafory. Sieć wiaduktów nie jest realizacyjnym projektem urbanistycznym, raczej propozycją sugerującą zmianę "środka transportu", a dzięki temu zmianę naszej perspektywy i sposobu doświadczania miasta, przeniesienie nie tylko z miejsca na miejsce, ale i w czasie.

Projekt był prezentowany na 10. Międzynarodowej Wystawie Architektury w Wenecji w 2006 roku.

Jarosław Kozakiewicz - urodzony w 1961 w Białymstoku. Mieszka i pracuje w Warszawie. Rzeźbiarz, autor architektonicznych projektów, instalacji i scenografii. Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (1981-1985) i w The Cooper Union for the Advancement of Science and Art w Nowym Jorku (1985-1988). W 1997 roku uzyskał stopień doktora w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.

Projekty Kozakiewicza inspirowane są współczesną ekologią i ekokrytyką, genetyką, fizyką, astronomią i dawnymi koncepcjami filozoficznymi poszukującymi związków pomiędzy mikro- i makrokosmosem. Wbrew współczesnym rozważaniom o `utracie´ ciała (w tym figury witruwiańskiej) jako fundamentalnej architektonicznej analogii, Kozakiewicz nieustannie poszukuje związków pomiędzy ludzkim ciałem a światem naturalnym. Jego projekty nie są reprezentacją stricte antropometryczną, raczej rodzajem metaforycznej architektoniki, która pozwala jednak na wykreślanie brył geometrycznych i wznoszenie budowli. Przykładem jest projekt Wieży miłości (2004) zbudowanej z dwóch stykających się dwunastościanów, których forma została wyprowadzona z ciał kobiety i mężczyzny. W konstrukcję Wieży wpisana została spiralna wstęga o powierzchni trzech hektarów, tworząc rodzaj wewnętrznego, wertykalnego parku. Podobnym odwróceniem tradycyjnej funkcji wieżowca odznaczają się Wieże tlenowe (2005). Bryła wież przypomina kształtem ludzkie płuca; wewnątrz zaprojektowano ogrody.

Kozakiewicz proponuje paradygmat organiczny, `geometrię wnętrza´, w której przestrzeń wytyczana jest poprzez linie łączące otwory w ludzkim ciele, albo obrazowana za pomocą metod geometrii nie-euklidesowych. W projekcie kina miejskiego (Geometria wnętrza, 2005) bryła budynku została wyprowadzona z ponad ośmiogodzinnego nagrania ruchu śpiącej dziewczyny, jako obraz atraktora. Niektóre z projektów Kozakiewicza nawiązują do tradycji architektury ogrodowej, do strategii sztuki konceptualnej, land artu oraz architektury utopijnej lat 60. i 70. Przykładem tak różnorodnych inspiracji są m.in. Pejzaże. Koncepcja Humanistycznej Teorii Układu Słonecznego (1998-1999) - instalacja składająca się z 10 architektonicznych modeli o kształtach nawiązujących do otworów ciała ludzkiego i symbolizujących planety naszego układu. Pejzaże przypominające parki o monumentalnej skali były postrzegane jako praca konceptualna, a jednak w 2004 roku pojawiła się możliwość realizacji jednego z elementów. Kozakiewicz wygrał konkurs na rekultywację terenów po kopalniach węgla brunatnego nad Jeziorem Bärwalde niedaleko miejscowości Boxberg (Pojezierze Łużyckie, Niemcy). Projekt Mars, czyli utworzone z mas ziemi olbrzymie ucho zawierające amfiteatr, zostanie ukończony w 2007.

Od 2002 roku Kozakiewicz zabiega o realizację architektonicznego projektu Centrum Brok zakładającego częściowe odtworzenie bryły zrujnowanego XVII-wiecznego pałacu oraz stworzenie międzynarodowego centrum kultury niedaleko Warszawy. W 2004 roku artysta otrzymał wyróżnienie w konkursie na projekt Muzeum Sztuki Współczesnej w Toruniu. W 2005 Kozakiewicz wraz z zespołem (Ewa Kosiacka, Karolina Tunajek, Piotr Twardo) zdobył I nagrodę w międzynarodowym konkursie architektonicznym na projekt Parku Pojednania Narodów - Ogrody Europy w Oświęcimiu, położonego w pobliżu Muzeum Auschwitz-Birkenau. Projekt zdecydowanie odcina się od przerażającej geometrii dawnego Obozu Zagłady; inspiracją dla przestrzennej koncepcji parku był liść topoli jako drzewa symbolizującego wolność. Projekt parku obejmuje cztery symboliczne miejsca: Most duchów, Naziemny labirynt, Gaj i Studnię - źródło życia. Most duchów o formie przypominającej rozciągniętą wstęgę Möbiusa łączy Muzeum z miastem i parkiem, odwołując się jednocześnie do archetypicznego rytuału przejścia, od śmierci do życia, od życia do śmierci.

Kurator: Gabriela Świtek
Współpraca: Zofia Machnicka

10.03.2007 - 14.04.2007

Zachęta Narodowa Galeria Sztuki. pl. Małachowskiego 3, 00-916 Warszawa