WYSTAWY
POZNAŃ - CENTRUM KULTURY ZAMEK
Alfons Mucha (1860-1939). Mistrz Art Nouveau
21.08.2007 - 11.11.2007

21.08.2007 - 11.11.2007
Ponad 200 dzieł - prac graficznych, pasteli, rysunków, obrazów olejnych, dzieł sztuki zdobniczej - zaprezentowanych zostanie na wystawie w Centrum Kultury Zamek. To pierwsza tak obszerna prezentacja dokonań czeskiego artysty, najbardziej znanego przedstawiciela europejskiej secesji. W Poznaniu, który jest ostatnim etapem północno-europejskiej trasy 2006-2007 swoją światową premierę będzie miał pokaz 26 oryginalnych fotografii artysty.

Alfons Mucha był jedną z najbardziej fascynujących artystów przełomu XIX i XX wieku. Jego twórczość nierozerwalnie wiąże się ze stylem, którego nazwa - Art Nouveau była jednocześnie jego programem. Wpisując się w program nowego ruchu, który opowiadał się za wszechstronnością, Mucha stosował całościowe podejście do sztuki. Był nie tylko malarzem i grafikiem, ale interesował się także rzeźbą, biżuterią, dekoracją wnętrz i sztuką użytkową, Jednak jego prawdziwy talent ujawnił się w grafikach. Stała się ona podstawą jego ogromnej sławy, która trwa dzisiaj.

Alfons Mucha urodził się w 1860 roku w Ivančicach (południowe Morawy). Jego podanie o przyjęcie do Praskiej Akademii Sztuk Pięknych zostaje odrzucone z adnotacją: Proszę sobie poszukać innego zawodu, w którym będzie pan mógł być bardziej pożyteczny. Rzemiosła artystycznego uczy się w Wiedniu, gdzie pracuje jako malarz kulis, sztuki piękne (dzięki wsparciu mecenasa) studiuje najpierw w Monachium, a później w Paryżu. W 1889 roku zaczyna pracować jako ilustrator, m.in. dla pisma teatralnego Le Costume Au théâtre oraz dla wydawcy Armanda Colina. Wynajmuje pracownię przy Rue de la Grande Chaumi're, poznaje Gauguina, z którym dzieli pracownię.

Punkt zwrotny w jego karierze to przełom lat 1894/95. Ukazują się wtedy jego pierwsze plakaty dla Sarah Bernhardt, ubóstwianej diwy paryskiego świata teatralnego. Plakat do Gismondy okazuje się sensacją: wąski, pionowy, prawie naturalnej wysokości człowieka format, delikatne pastelowe kolory i boska Sarah: w aureoli kwiatów, dumnie wyprostowana i pewna swojej urody. Paryżanie, by zdobyć egzemplarz plakatu przekupują plakaciarzy; Mucha z dnia na dzień staje się sławny; aktorka podpisuje z nim 5-letni kontrakt na projekty scenografii, kostiumów i plakatów. Mucha tworzy odtąd projekty graficzne na zamówienie. Są to: plakaty reklamowe, kalendarze, etykiety, karty dań, biżuteria, okładki i tytuły czasopism oraz panneaux décoratifs - cykle obrazów drukowane na jedwabiu, które składały się z kilku prac oscylujących wokół jednego tematu przewodniego (pory roku, pory dnia, kamienie szlachetne) i które przeznaczone były głównie dla kolekcjonerów. Mucha projektuje także wnętrza (m.in. salon jubilerski Georgesa Fouqueta), artyści bowiem chcieli tworzyć nie tylko dla galerii czy salonów sztuki, lecz, zgodnie z ideami angielskich teoretyków Williama Morisa oraz Johna Ruskina, upiększać całe codzienne otoczenie człowieka, projektując wnętrza, latarnie uliczne, wejścia do metra, meble, tkaniny, sprzęty domowe, opakowania... Świat człowieka miał się wypełnić pięknem. (A. Osęka)

Mucha zostaje członkiem Salonu Stu (1895), ma pierwsze indywidualne wystawy, za wkład w paryską Wystawę Światową zostaje w 1900 roku mianowany kawalerem Orderu Legii Honorowej. Jego sława jako mistrza sztuki użytkowej była tak powszechna, a liczba zamówień tak ogromna, że Mucha wpada na pomysł wydania podręcznika dla rzemieślników-artystów. Książkę Documents décoratifs (1901) zawierającą wzory ornamentów wraz z propozycjami ich zastosowania w praktyce sprzedawano do szkół i bibliotek w całej Europie, a pomysły i rozwiązanie Muchy tam zawarte są do dziś powielane.

Popyt na dzieł Muchy - pisze Ronald F. Lipp - utrzymywał się dzięki wyjątkowości i atrakcyjności jego rozpoznawalnego na pierwszy rzut oka stylu - le style Mucha - który stał się wizytówką francuskiej secesji. Figurą centralną twórczości artysty jest kobieta - symboliczna personifikacja duszy świata. Anielsko piękna, zmysłowa, długowłosa, wyidealizowana wpisana jest w kompozycje płynnych miękkich linii, symboli, znaków, roślinnych ornamentów. Niezwykłe jest jej spojrzenie: nieco zamglone, zupełnie jakby właśnie wracała do świadomości, tak jak to się dzieje w momencie przebudzenia, na granicy światów...

Jego sława nie ogranicza się tylko do Europy. W 1904 roku wyrusza w pierwszą podróż do Ameryki, gdzie jest anonsowany jako największy mistrz sztuki zdobniczej na świecie. Kolejne podróże do Ameryki odbywa z żoną, którą poślubił w 1903 roku; w Nowym Jorku rodzi się córka Muchy - Jaroslava (1909), sześć lat później jego syn - Jiři. Będąc u szczytu popularności artysta opuszcza Paryż i przenosi się do kraju swojej młodości (1910). Odchodzi wtedy od wcześniejszej formuły swojej sztuki, angażując się, zgodnie z patriotycznymi ideałami, w problemy swojego narodu. Tworzy malowidła ścienne w gmachu Obecní dům, projektuje m.in. godło, znaczki i banknoty nowo powstałego państwa i monumentalny cykl Epopeję słowiańską, który uważał za swoje największe osiągnięcie. Wielkoformatowe (20 kompozycji o wymiarach 6 x 8 m) obrazy ukazujące wydarzenia, które wpłynęły na kształtowanie się odrębności Słowian, Mucha przekazał czeskiemu społeczeństwu - dziś można je oglądać w miejscowości Moravský Krumlov. W ramach zbierania dokumentacji do Epopei odwiedził także Polskę (1903). Mucha umiera w Pradze 14 lipca 1939 roku.

Wystawa obejmuje dzieła z kolekcji rodziny artysty, największego i najbardziej reprezentatywnego zbioru prac Alfonsa Muchy na świecie. Zobaczymy na niej przede wszystkim prace z paryskiego okresu twórczości, które przyniosły artyście światową sławę. Będą wśród nich m.in. prace z cyklu: Pory roku (1896 - pierwszy, a zarazem do dziś najbardziej popularny cykl panneaux décoratifs), Sztuki piękne (1898), Pory dnia (1899), Kamienie szlachetne (1900), plakaty teatralne do sztuk, w których grała Sarah Bernhardt: (Gismonda - 1894, Hamlet - 1899, Lorenzaccio - 1896, Dama Kameliowa - 1896, Samarytanka - 1897, Medea - 1898) oraz przedmioty użytkowe. Gotowym realizacjom towarzyszą rysunki i projekty dokumentujące proces twórczy oraz ówczesną praktykę drukarską. Wystawa prezentuje również mniej znane prace Muchy: pastele (powstałe równolegle z jego promiennymi panneaux, lecz zupełnie inne w charakterze - mroczne i ekspresyjne prace ukazują inną stronę osobowości Muchy i jego wizji życia) oraz obrazy olejne (m.in. portrety dzieci artysty, a także studia do Epopei słowiańskiej). W Galerii Fotografii pf natomiast zobaczyć będzie można zdjęcia autorstwa artysty. Fotografować Mucha zaczął już podczas studiów w Monachium. Sam wywoływał zdjęcia, sam robił odbitki. Pojawiają się na nich miejsca licznych podróży artysty, jego rodzina i przyjaciele, a przede wszystkim atelier, przez co wpisuje się w popularną w drugiej połowie XIX wieku konwencję fotografowania się we własnej pracowni lub ukazywania jej wnętrza. Pasja fotograficzna Alfonsa Muchy, pisze M. Smolińska-Byczuk, daje niecodzienną możliwość wglądu w jego artystyczny światopogląd. W fotografiach - jak w zwierciadle - odbijają się jego poszczególne pracownie, kolejne etapy twórczości i zachodzące z czasem zmiany.

The Mucha Foundation powołali w 1992 roku spadkobiercy artysty, synowa Geraldine i wnuk Johna. Fundacja działa w imieniu The Mucha Trust, który jest właścicielem kolekcji rodziny Muchy. Z inicjatywy Fundacji utworzone zostało w Pradze Muzeum Muchy (1998). Organizatorem wystawy objazdowej jest Amos Anderson Art Museum w Helsinkach we współpracy z Fundacją Mucha. Ekspozycji towarzyszy publikacja, która podnosi pomijane dotąd aspekty twórczości Muchy, przyczyniając się do nowego odczytania jego sztuki (Alphonse Mucha, Z okazji utworzenia Muzeum Muchy w Pradze, red. Sarah Mucha, PWN, Warszawa 2007).

Centrum Kultury "Zamek", ul. Św. Marcin 80/82, 61-809 Poznań
Kontakt: www.zamek.poznan.pl


Wystawy aktualne | Archiwum wystaw 2003-2012

redakcja|nota prawna
© 2003-2024 sztuka.net   Wszelkie prawa zastrzeżone.