 |
|
Marian Bogusz (1920-1980) - artysta i animator kultury. Urodził się w Pleszewie, część okresu okupacji spędził w obozie koncentracyjnym Mauthausen. W latach 1946-48 studiował w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, gdzie był uczniem m.in. Jana Cybisa. Jego zasług dla świetnego rozwoju awangardowej sztuki polskiej w latach bezpośrednio powojennych nie da się przecenić. Był niewyczerpanym źródłem pomysłów na twórczą mobilizację środowisk artystycznych. Pomysłodawcą i realizatorem nowych, niekonwencjonalnych form działalności. Od 1947 roku aktywnie współpracował z warszawskim klubem Młodych Artystów i Naukowców. W okresie socjalizmu wycofał się na dalszy plan ograniczając swoją twórczość głównie do projektów scenograficznych.
W czasie "odwilży" zwiastującej zmiany w polityce kulturalnej, a przede wszystkim zapowiadającej odejście od zasad realizmu socjalistycznego, rozpoczął bliską współpracę ze Zbigniewem Dłubakiem i Kajetanem Sosnowskim. Razem założyli w Warszawie Grupę 55, której program był wyrazem sprzeciwu nie tylko wobec socrealizmu, ale też wobec estetyki polskiego postimpresjonizmu. Podczas wystawy "Przeciw wojnie, przeciw faszyzmowi" w Arsenale w 1955 roku artyści skupieni wokół Bogusza zamierzali wystąpić zespołowo, aby podkreślić swoją odrębność. Nie mogąc znaleźć się w ramach ekspozycji jako zespół, zorganizowali ekspozycję alternatywną. Program grupy zakładał odwołanie się do języka metafory, a rygory kompozycji artyści wzmacniali jaskrawą, ostrą kolorystyką. Od początku istnienia Grupy 55, zgodnie z jej programem, Bogusz starał się łączyć język stosowanych środków ekspresji - tj. deformacja postaci, przedmiotów oraz płasko kładziony kolor, z potrzebą nadawanie płótnom sensu metaforycznego. W latach 60-tych porzucił te zainteresowania dla malarstwa materii. Zrezygnował wówczas z jakiejkolwiek aluzyjności, starając się wyeksponować autonomiczne wartości dzieła sztuki, a w szczególności fakturę obrazu. Część jego późniejszych prac miało charakter struktur reliefowych, pozwalając artyście na uzyskiwanie dodatkowych efektów światłocieniowych.
Bogusz, który odgrywał w Grupie 55 kluczową rolę, był również współtwórcą jednej z pierwszych powojennych polskich galerii eksponujących sztukę współczesną - Galerii Krzywe Koło, która od roku 1956 działała w warszawskim Staromiejskim Domu Kultury. Program galerii nie obejmował wyłącznie działalności ekspozycyjnej; ideą Bogusza było stworzenie podstaw stałej muzealnej kolekcji prac polskich twórców awangardy. Zbiór ten jest częścią kolekcji sztuki nowoczesnej Muzeum Narodowego w Warszawie. Bogusz przyczynił się do zorganizowania wystaw sztuki nowoczesnej (Kraków 1948-49, Warszawa 1957 i 1959), które były przełomowymi wydarzeniami w historii polskiej sztuki XX wieku. Artysta określał tez ramy programowe spotkań twórczych o charakterze awangardowym jak Plener Koszaliński w Osiekach (1963), I i II Parada Sztuki Nowoczesnej (Elbląg 1963-1965), I Biennale Form Przestrzennych w Elblągu (1965) czy Sympozjum Wrocław '70. Był też inicjatorem Lubelskich Spotkań Artystycznych (w latach 1976-78). Podejmował pionierskie, nieraz zaskakujące działania w dziedzinie plastyki, a zwłaszcza malarstwa. I zawsze miały one przynajmniej jeden z dwóch zasadniczych dla niego celów: wzbudzania i przyspieszania procesów rozwojowych w sztuce oraz nawiązana czy pogłębiania jej kontaktów z odbiorcami.
"Obraz jest prowokacją, winien zmusić odbiorcę do myślenia. Powodem powstania obrazu nie jest doznanie kolorystyczne, ani utrwalenie fizjologicznych zjawisk widzenia czy stosunków barwy i formy oglądanego przedmiotu. Powodem powstania obrazu jest myślenie plastyka o otaczającej go rzeczywistości i jej zjawiskach".
Centrum Sztuki Galeria EL, ul. Kuśnierska 6, 82-300 Elbląg
Więcej: www.galeria-el.pl
|