 |
|
Wystawa Zofii Stryjeńskiej to pierwsza po wojnie monograficzna prezentacja twórczości jednej z najbardziej znanych, oryginalnych i popularnych artystek dwudziestolecia międzywojennego. W specjalnie zaaranżowanych wnętrzach zobaczyć będzie można kilkaset prac: około 100 obrazów, projekty fresków, lalek i scenografii teatralnych, grafiki, książki i plakaty, papiery wartościowe i reklamy, zabawki, rękawiczki, szachy, tkaniny, projekty architektoniczne a także fragmenty sławnej dekoracji pawilonu polskiego na Wystawie Sztuki
Dekoracyjnej w Paryżu w 1925 roku oraz mało znane obrazy z sali bankietowej na transatlantyku m/s "Batory". Stryjeńska swoją edukację artystyczną rozpoczęła od kursów plastycznych
dla kobiet, wkrótce jednak wyjechała do Monachium, gdzie studiowała przez rok w tamtejszej akademii, w przebraniu i pod nazwiskiem brata (do akademii nie przyjmowano wówczas kobiet).
W początkach kariery powodzenie przyniósł jej cykl "Bożków słowiańskich" podejmujący temat mitologii słowiańskiej, później jak wielu artystów związanych z grupą Rytm, inspiracje ludowe przełożyła na język nowoczesnej stylizacji, zachowując niektóre pierwotne elementy tej sztuki, jak oryginalne zdobnictwo i barwność. Niekwestionowany międzynarodowy sukces odniosła artystka w 1925 roku, gdy reprezentowała Polskę na Międzynarodowej Wystawie Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu. Zachwyt zwiedzających wystawę wzbudził ośmioboczny przykryty kryształowa kopułą pawilon honorowy z 6 malowidłami Stryjeńskiej przedstawiającymi "Rok obrzędowy w Polsce" (każdy obraz przedstawiał dwa miesiące). Pawilon polski, jego architekturę i wystrój uznano za dzieło nowoczesne odwołujące się do narodowej specyfiki, a przez to wyróżniające się na tle współczesnej sztuki, co w sposób dobitny określało charakter nowo powstałego państwa. Zdobyła tam 4 Grand Prix: za dekorację architektoniczną, tkaniny, ilustrację książkową i afisze, została także odznaczona Krzyżem Kawalerskim Legii Honorowej. Odtąd artystka, którą okrzyknięto "księżniczką malarstwa polskiego" stała się "eksportową" polską malarką - w okresie międzywojennym brała udział w ok. 30 prestiżowych wystawach zagranicznych zorganizowanych przez Towarzystwo Szerzenia Sztuki Polskiej wśród Obcych. Kolejne sukcesy wystawowe i wydawnicze to m. in. Wielki Złoty Medal w "Dziale Pięknej Książki" na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu w 1929, srebrny medal na Wystawie Sztuki Religijnej w Padwie w 1931, złoty medal na VIII Międzynarodowym Biennale Sztuki w Wenecji w 1932 roku; a także liczne zamówienia państwowe. Cechą charakterystyczną malarstwa Stryjeńskiej jest specyficzne ujmowanie świata: poprzez pryzmat "ludowości" rozumianej nie tylko tematycznie i etnograficznie lecz czytelnej także w typie dekoracyjności
i sposobie malowania - np. nawiązaniu do zestawień kolorystycznych preferowanych przez sztukę ludową: kolorów czystych, nasyconych zestawianych kontrastowo. Ważną inspiracją była dla niej także sztuka rodzima (Wyspiański, Matejko, Malczewski), a także europejska klasyka. Lecz najbardziej istotnym komponentem jej twórczości były współczesne inspiracje: kubistyczne i ekspresjonistyczne przejawiające się w geometryzacji formy i spłaszczeniu przestrzeni, a także futurystyczne - widoczne zwłaszcza w sposobie przedstawiania ruchu. Jako dojrzała artystka miała okazję spełniać się w wielu dziedzinach sztuki: malarstwie ściennym i dekoracyjnym wielkoformatowym, malarstwie sztalugowym, ilustracji i grafice książkowej, a także w projektowaniu
scenografii, tkanin, plakatów i zabawek itp. Aktywność Stryjeńskiej w wielu dziedzinach, a także trudna sytuacja materialna spowodowały, że zaczęła na masowa skalę powielać samą siebie
co doprowadziło do spadku zainteresowania, a nawet dewaluacji jej twórczości. Po wojnie, w czasie pobytu na emigracji we Francji, później w Szwajcarii, podejmowała próby by zmienić formułę swego malarstwa. Musiała jednak utrzymywać się z malowania obrazów - a więc siłą rzeczy powtarzać dawne kompozycje. W powojennej Polsce dało się zauważyć oddolne zapotrzebowanie na jej
twórczość m. in. w dziedzinie pocztówki świątecznej. Nie zapomniano o niej za granicą - wciąż była popularna wśród powojennej polskiej emigracji we Francji, Kanadzie i USA.
Kurator poznańskiej edycji: Dorota Suchocka.
Aranżacja plastyczna: Klaudyna Jasiewicz
Muzeum Narodowe w Poznaniu. Aleje Karola Marcinkowskiego 9, 61-745 Poznań
Kontakt: www.mnp.art.pl
|