 |
|
Z okazji przypadającej w 2009 r. 80. rocznicy śmierci Jacka Malczewskiego Muzeum Narodowe w Warszawie prezentuje wystawę kolekcji własnej dzieł artysty. W Galerii Malarstwa Polskiego stale eksponowany jest wybór 20 najwybitniejszych obrazów olejnych tego wspaniałego malarza (w tym wymiennie pięć - siedem depozytów prywatnych), zaś w zbiorach muzeum zgromadzono 130 obrazów i szkiców olejnych oraz zespół blisko 1 000 rysunków (ołówkiem, tuszem, kredką) i akwarel, w tym dziewięć szkicowników. Jest to największa w Polsce kolekcja rysunków Jacka Malczewskiego, w której przeważają prace z okresu młodzieńczego, dające wgląd w proces kształtowania się artysty. W zbiorze ponad 200 prac z okresu dojrzałego na szczególną uwagę zasługuje zespół unikalnych rysunków kredkowych, powstałych w ostatnich latach życia malarza. Treścią i formą malarstwo Malczewskiego nie przestaje fascynować kolejnych pokoleń odbiorców, cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem muzealnej publiczności oraz kolekcjonerów. Tytuł wystawy sugerujący reprezentatywny i przekrojowy przegląd dorobku artysty odwołuje się jednocześnie do tytułu tryptyku artysty Moje życie, znajdującego się w zbiorach MNW. Ekspozycja - ok. 120 obrazów i szkiców olejnych oraz 200 rysunków i akwarel - zostanie zaprezentowana w trzech grupach tematycznych:
- Wspomnienie młodości - dzieła wczesne skonfrontowane z późnymi odnoszącymi się do rzeczywistych wspomnień, jak i ukazujące wątki i motywy zarysowane u początku drogi;
- Hołd sztuce i muzie - dzieła symboliczne z dojrzałego okresu twórczości;
- Pusty dwór - dzieła późne o wymowie metafizycznej, bardzo rzadko, bądź też po raz pierwszy wystawiane.
W epoce Młodej Polski twórczość Jacka Malczewskiego zajmuje miejsce szczególne. Jego symboliczne malarstwo ogniskuje motywy i tematy charakterystyczne dla epoki przełomu XIX i XX wieku oraz zadziwia nieposkromioną inwencją w ich przetwarzaniu. Wielkimi tematami przewodnimi jego sztuki były - wątek narodowy, zagadnienie sztuki i artysty oraz problemy eschatologiczne. W okresie niemal 50 lat twórczości rozbudowywał programowe motywy w cykle i serie, przydając do uznanych symboli własne, zmieniając ich wymowę za pomocą wprowadzonego w przestrzeń obrazu kontekstu. Osią swej sztuki uczynił człowieka z jego odwiecznymi dylematami dotyczącymi tajemnicy istnienia - narodzin, życia i śmierci. Opowiadał o ludzkim losie, korzystając z zasobu ulubionych przez symbolistów antynomii miłości i śmierci czy metamorfoz natury. Istotną rolę w jego artystycznej wyobraźni odgrywała kobieta. Symbolizowała utraconą Ojczyznę - Polonię, przybierała fantastyczną postać osaczającej artystę chimery lub harpii, czy też posągowego wysłannika śmierci - Thanatosa - albo jego bardziej swojskiej odmiany - dorodnej dziewczyny z kosą.
Na ukształtowanie osobowości Malczewskiego zasadniczy wpływ miało wychowanie w klasycznej tradycji kultury łacińskiej, mocne zakorzenienie w historii własnego narodu oraz religijność wyniesiona z rodzinnego domu. Artysta swobodnie czerpał z bogatej ikonografii sztuki antycznej i kultury chrześcijańskiej, włączając ich symbole do własnego języka malarskiego. Równie chętnie odwoływał się do świata rodzimych baśni i legend, jak do poezji polskich romantyków. Do literatury nawiązywał, traktując literacki motyw jako impuls dla gry wyobraźni. Mieszał fantastykę z rzeczywistością, co jest szczególnie uderzające w portretach. Umieszczając w rozbudowanych tłach symbole, dostarczał klucza do odczytania psychologicznych wizerunków swoich modeli. Fantastycznymi istotami z mitologii, jakby oswojonymi, zaludniał krajobrazy mające odniesienie do stron związanych z różnymi okresami swego życia.
Oeuvre Malczewskiego jest złożone, podobnie jak różnorodne są setki jego autoportretów i kryptoautoportretów, w których rejestrował swój wizerunek. Zmieniał w nich kostium - przywdziewał strój błazna, więzienny płaszcz, rycerską zbroję, ukazywał siebie jako Chrystusa, Tobiasza, Ezechiela, św. Franciszka, artystę-niewolnika sztuki. Fenomen sztuki Malczewskiego łączy kontrastujące ze sobą - realistyczną formę i symboliczną treść. Jej wymowę wzmaga niemal rzeźbiarski modelunek postaci, sposób kadrowania czy struktura planów, jak i magiczny szyfr kolorów często opartych na nieoczekiwanych dysonansach barwnych.
Komisarz wystawy: Elżbieta Charazińska. Współpraca: Aleksandra Janiszewska
Muzeum Narodowe w Warszawie. Al. Jerozolimskie 3, 00-495 Warszawa
Kontakt: www.mnw.art.pl
Wernisaż
Foto © Paweł Giergoń / sztuka.net
|