 |
|
Pośród wielu możliwych określeń twórczości Erazma Ciołka trudno byłoby pominąć jej orientację socjologiczną, zarówno pod względem wyboru obszaru badawczego (od środowiska narkomanów po żywioł wielkiego ruchu społecznego), jak i niezwykłych intuicji przesądzających o zatrzymaniu w fotograficznym kadrze niepowtarzalnych epizodów życia społecznego. Kadry te, zachowując unikalny charakter dokumentu zachowań jednostkowych i grupowych z czasem urastają do roli symbolicznych znaków wyrażających naturę epoki wielkich przemian. CSW uchylało się, jak dotąd, od prezentacji fotografii stricte reportażowej, realizowanej częściej na konkretne zamówienie niż pod wpływem naturalnego impulsu twórczego. Prezentowane tu wcześniej wybitne przykłady fotografii światowej zapisującej znamienne w skali historycznej przejawy funkcjonowania środowisk społecznych (np. Sebastiao Salgado czy Ann Leibowitz) mogą stanowić godny punkt odniesienia do fenomenu aktywności Erazma Ciołka, który porzucił wcześniejszą, czytelnie umiejscowioną rolę fotografa prasowego (CAF, PAP, Polityka) na rzecz bezinteresownego zaangażowania (szczególnie od 1980) w nieprzewidywalne, a tak wiele dziś znaczące w skali historycznej procesy społeczne i polityczne. Można w tym przypadku posunąć się do stwierdzenia, że artysta o takiej postawie nie tylko dokumentuje, ale również w pewnym sensie współtworzy materię procesów historycznych poprzez „ikoniczne” ujęcie faktów powstawania, walki i zwycięstwa ruchu Solidarności. Znaki fotograficzne wyrażające humanistyczne idee tego ruchu upowszechniały je nie mniej skutecznie, a często bardziej dobitnie niż hasła i manifesty, współtworząc charyzmatyczną legendę tego zamkniętego już zjawiska. Prawdziwą miarę jego wielkości możemy ocenić z dzisiejszej perspektywy, która poddaje surowemu testowi próby przypisanie historycznym znakom Solidarności zadań służebnych wobec bieżących utarczek polityki. Erazm Ciołek znalazł się w pamiętnych dniach sierpnia 1980 w Stoczni Gdańskiej, w centrum wydarzeń, które w stopniu przechodzącym wszelkie wyobrażenie wpłynęły na zmianę obrazu Polski i świata. Nie można przy tym pominąć faktu, że indywidualny wybór Ciołka wpisał się w szereg jawnych i konspiracyjnych inicjatyw struktur Solidarności, których społeczny i ideowy wyraz trudno byłoby sobie wyobrazić bez fotografii tego artysty wypełniających publikacje Oficyny Wydawniczej NOWA, Tygodnika Mazowsze czy Przeglądu Wiadomości Agencyjnych. Upowszechniane dziś w formacie serwisów prasowych, wystaw i publikacji świadectwa wielkiej przemiany mogą ożywić świadomość jej konsekwencji, w której obecnie, w aspekcie jednostkowym i społecznym dziś funkcjonujemy. Wystawa w CSW jest traktowana jako spełnienie powinności wobec jej autora, jak i wobec fenomenu wydarzeń sierpnia 1980, których rocznicę w tym roku obchodzimy. (Wojciech Krukowski)
"Wśród zdjęć (...) jest jedno, na które chciałbym zwrócić uwagę. Nie, że jest lepsze od innych; tu jest wiele zdjęć wspaniałych. Ale niech mi będzie wolno wyróżnić, zgoła niesprawiedliwie, arbitralnie, właśnie to jedno. Przedstawia siły porządku niebiańskiego i siły porządku publicznego w strugach deszczu. Siła ziemska okazuje się bezradna wobec natury, jakby wyżądlona ze swego zła. Ot, taka przemoc zmalała, zbiedniała, jakby wręcz melancholijna w swej bezskuteczności. Deszczowa chmura z niej kpi, podlewa, jak pies drzewka, leje wiatrami - z przyjemnością rozbawionego Pana Boga. Deszcz jest wdzięcznym tematem. Ileż razy oglądaliśmy skulone, przemoczone postaci, lub też studencką miłość, zapobiegliwą starość chroniącą się pod parasolem. A przecież na tym zdjęciu księża mają parasole!" (Stefan Bratkowski)
Erazm Ciołek (ur. 1937 w Łodzi), artysta fotografik, fotoreporter członek SDP. W latach 1965–1970 pracował w Polskiej Agencji Prasowej i Centralnej Agencji Fotograficznej, a w latach 1971–1973 w redakcji tygodnika Polityka. Od 1970 związał się na trwałe ze środowiskiem artystów plastyków. W latach 1980–1992 poświęcił się całkowicie fotograficznej rejestracji niezwykle ważnych dla Polski wydarzeń politycznych i społecznych W latach 1980–1988 pracował w Zespole ds. Kultury Regionu Mazowsze Solidarność. Był pierwszym w Polsce fotografem, który pokazał na wystawie ponury świat narkomanów mieszkając z nimi przez miesiąc w 1981 roku.
W 1984–89 był członkiem podziemnego Przeglądu Wiadomości Agencyjnych – PWA. W 1989 organizował dział fotograficzny w powstającej redakcji Gazety Wyborczej .W latach 1990–91 pracował w tygodniku Nowy Świat,1991–93 w redakcji tygodnika Spotkania. Od 1970 jest w Stowarzyszeniu Artystów i Kompozytorów Scen Polskich – ZAiKS. Od 1972 jest w Stowarzyszeniu Dziennikarzy Polskich. Od 1993 w Związku Polskich Artystów Fotografików. Erazm Ciołek jest autorem kilkunastu albumów o tematyce społecznej i artystycznej. Jest autorem licznych wystaw fotograficznych w Polsce i za granicą. Zdjęcia Erazma Ciołka znajdują się m.in. w największych zbiorach dokumentujących historię świata w Instytucie Hoovera w USA. Instytut, założony 90 lat temu na Stanford University w San Francisco, to największa prywatna placówka historyczna w świecie, która posiada bardzo bogate archiwa związane z I i II wojną światową, historią powojenną, a wręcz unikalne, jeśli chodzi o Europę Środkowowschodnią.
Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski
ul. Jazdów 2, Warszawa
Kontakt: www.csw.art.pl
|