 |
|
Podarowane Muzeum Narodowemu we Wrocławiu teki rysunków Jana Berdyszaka stały się pretekstem do zorganizowania tej wystawy. Oprócz nich pokazane zostaną prace (m.in.formy szklane) tego wybitnego artysty znajdujące się w zbiorach Muzeum. Ponad rok temu wrocławska Galeria Kościelak przekazała Muzeum Narodowemu we Wrocławiu cykl szkiców i rysunków Jana Berdyszaka z lat 1962-1991. „Zdecydowałam się na ten gest widząc artystyczną autonomię tych prac i zdając sobie sprawę, z jaką łatwością mogłoby ulec rozproszeniu. Muzeum o statusie narodowej instytucji kultury nadal pozostaje najbardziej prestiżową i najważniejszą instytucją profesjonalnie zabezpieczająca dzieło przed zniszczeniem i zapomnieniem – wyjaśnia Elżbieta Kościelak, szefowa Galerii. Przekazane szkice i rysunki należą do wczesnych realizacji artysty (Szkice 1962-1970) oraz do etapu twórczości dojrzałej (Rysunki integrujące na tekturach (1970-1972). Projekty wyobrażeń (1978) i Belki (1990-1993) poruszają te problemy artystyczne, które rozwijał artysta w późniejszych dziełach będących już w posiadaniu Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Zarówno Szkice, jak i Rysunki Jana Berdyszaka są to starannie wykonane, wycezelowane prace, które należy traktować, jak skończone dzieła sztuki. Jedenaście Rysunków integrujących na tekturach (1970-1972) sygnalizuje zagadnienie pustki i przestrzeni w dziele, jego otwartości. Projekty wyobrażeń, 13 rysunków ze szkicownika nr 112 to szkice wykonane tuszem na papierze, z wyciętymi elementami, w których realizowana jest koncepcja obrazu potencjalnego. Obrazy potencjalne i puste zakładały obecność człowieka (widza) i aktywizowanie jego wyobraźni. Mają prowokować, są całkowicie lub częściowo nieujawnione, puste albo niedopowiedziane.
Belki (1990-1993) to seria rysunków z późniejszego okresu twórczości artysty. Inspiracją są autentyczne belki pochodzące na przykład z rozbieranych, starych budowli. Mają one dla artysty znaczenie symboliczne i wyrażają m.in. cierpienie, los, ascezę, transcendencję. "Belki w rysunkach i grafikach objawiają szeroki wachlarz możliwości własnego zaistnienia: od przedstawień ich ciemnych sylwet po charakterystycznie ukształtowane wycięcia stanowiące sugestię ich (nie)obecności. (...) Są wreszcie belki nieprzejrzyście czarne, jakby strawione ogniem i zwęglone, a jednak wciąż opierające się żywiołom i czasowi, trwające mimo" (M. Smolińska-Byczuk) Przekazane w darze dla Muzeum Narodowego we Wrocławiu dwie teczki ze szkicami dwie z rysunkami są jedynie drobnym fragmentem jego bogatej twórczości. Szkicowniki prowadzone były od 1959 r. do 2006 r., powstało ich ponad 180.
Anna Kowalów
Jan Berdyszak - urodzony w 1934 r. w Zaworach koło Księża Wielkopolskiego, studiował rzeźbę w PWSSP w Poznaniu. Obecnie profesor Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu. Zajmuje się rzeźbą, malarstwem, grafiką, rysunkiem, projektuje scenografię teatralną. Jest autorem tekstów teoretycznych, które często towarzyszą realizacjom plastycznym. Debiutował pokazem grafiki na wystawie indywidualnej w klubie "Od Nowa" w 1960 roku. Współpracował w Teatrem Marcinek i Teatrem 5 w Poznaniu (1961-1981). Od lat 80-tych XX w. związany z Galerią l'ollave oraz Centre Internationale Estampe et Livre URDLA w Lyonie. Od lat 70-tych uprawia refleksje nad symptomami teatru w sztuce i w życiu, które realizuje w postaci notatek, projektów i instalacji. Ma na swoim koncie kilkadziesiąt wystaw indywidualnych w Polsce i za granicą. Jego prace znajdują się w zbiorach m.in. Muzeów Narodowych w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu, Museum of Fine Arts w Bostonie, Staatliches Museum w Berlinie, Muzeum Puszkina w Moskwie.
Kuratorki wystawy: Elżbieta Kościelak, Magdalena Szafkowska
Muzeum Narodowe we Wrocławiu, pl. Powstańców Warszawy 5, Wrocław
Kontakt: www.mn.wroclaw.pl
|