 |
|
Uroczystości i wystawy okolicznościowe z okazji 100 rocznicy otwarcia gmachu, w których funkcjonuje obecnie Muzeum Narodowe w Poznaniu przypomną historię związaną z powstaniem Muzeum Prowincjonalnego i Muzeum Cesarza Fryderyka, bezpośrednich poprzedników Muzeum Wielkopolskiego i obecnego Muzeum Narodowego. Pokazane zostaną najcenniejsze zbiory muzealne pozyskane w tamtych czasach ( malarstwo, rzeźba, grafika, obiekty sztuki dekoracyjnej i sztuki starożytnej oraz zachowane materiały archiwalne. Jednym z najważniejszych akcentów wystawy będzie kolekcja arcydzieł Atanazego Raczyńskiego, z m. in. ?Bitwą Hunów? Kaulbacha, - obrazem kolekcji dotąd nie wystawianym.
Historia obecnego wieloodziałowego Muzeum Narodowego w Poznaniu rozpoczyna się w roku 1857. Wtedy właśnie powstaje Muzeum Starożytności Polskich i Słowiańskich w Wielkim Księstwie Poznańskim, założone przez Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. W roku 1882 dołączono zbiory Seweryna Mielżyńskiego i Edwarda Rastawieckiego, całość w nowym gmachu przemianowano na Muzeum Mielżyńskich. W 1894 roku władze pruskie powołały do życia pierwsze muzeum niemieckie - Lendesmuseum für die Provinz Posen. W roku 1904 uzyskało ono reprezentacyjną siedzibę, zmieniając równocześnie nazwę na Kaiser Friedrich-Museum. Okazały eklektyczny gmach, przeznaczony specjalnie na jego zbiory, zaprojektowany został przez znanego architekta Karla Hinkeldeyna. Do dzisiaj budynek ten, mieszczący obecnie Galerię Malarstwa i Rzeźby, stanowi jeden z ciekawszych przykładów monumentalnej architektury wystawienniczej, z centralnie usytuowanym holem i otaczającymi go salami ekspozycyjnymi. Bryła poznańskiego muzeum składała się z czterech połączonych ze sobą pod kątem prostym skrzydeł, nakrytych osobnymi dachami. Przestrzeń wewnętrzną między skrzydłami zamknięto przeszklonym stropem, tworząc monumentalny dwukondygnacyjny hol ? centrum całego założenia. Architektura i plastyczny wystrój sal stanowiły prostą w dekoracji ramę dla ekspozycji dzieł. Bogatszy wystrój rzeźbiarsko ? malarski uzyskał jedynie reprezentacyjny ciąg komunikacyjny, wiodący od portalu, przez przedsionek, wielki hol oraz paradne schody prowadzące na I piętro galerii. Ściany tarczowe holu ozdobiono malowidłami Hansa Kobersteina przedstawiającymi bogów olimpijskich i eddańskich. Bóstwom Południa, które zobrazowano na ścianie zachodniej, przeciwstawiono świat bogów Północy na przeciwległej ścianie. W wystroju holu obok przedstawień mitologicznych pojawiły się również alegorie czterech epok kultury. Elewacje zewnętrze, widoczne z miejsc ogólnie dostępnych, zyskały dekoracje charakteryzujące gmach jako muzeum sztuki. Tympanon fasady wypełniała płaskorzeźba Stefana Waltera z symbolicznym przedstawieniem trzech sztuk: malarstwa, architektury i rzeźby. Mozaiki na elewacji południowej nawiązywały do rzemiosła artystycznego. Poszczególne postacie personifikowały szklarstwo, konwisarstwo, garncarstwo, złotnictwo, tkactwo, płatnerstwo, snycerstwo i drukarstwo. Medaliony mozaikowe na elewacjach zachodniej i częściowo południowej i północnej zawierały portrety znanych niemieckich artystów. Do dziś zachowały się jedynie dwa portrety Hansa Burghmaiera i Wenzela Jamnizera. Wystrój elewacji wschodniej nawiązywał do historii naturalnej Sgraffitowy tryptyk przedstawiał trzy królestwa przyrody. Umiejętna kompilacja obrazów architektonicznych i wyobrażeń plastycznego wystroju gmachu dała w efekcie oryginalną całość o zdecydowanie politycznym wydźwięku. Program ikonograficzny miał charakter misyjny dotyczący pozyskania Wielkopolski dla dziejowego posłannictwa Prus i narodu niemieckiego. Do tej idei nawiązywał również pobliski pomnik cesarza Fryderyka III, który odsłonięto na przeciwko fasady muzeum, w roku 1902.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości przemianowano je w 1919 roku na Muzeum Wielkopolskie - pierwsze w Niepodległej Polsce muzeum publiczne w byłym zaborze pruskim. W okresie międzywojennym kolekcję muzealną wyodrębnioną ze zbiorów poniemieckich powiększono o zbiory Muzeum Mielżyńskich. W latach II wojny światowej, Niemcy ponownie utworzyły muzeum niemieckie Kaiser Friedrich Museum Posen. Po odzyskaniu niepodległości już w 1945 staraniem poznańskich historyków sztuki rozpoczęto odbudowę zbiorów Muzeum Wielkopolskiego. W 1950 roku Muzeum Wielkopolskie w Poznaniu zostało podniesione do rangi Muzeum Narodowego. Stuletnia burzliwa historia muzeum, pomimo zawirowań dziejowych jest triumfem sztuki. Ową trwałość przypomina wystawa zorganizowana w 100-lecie otwarcia Muzeum im. cesarza Fryderyka w Poznaniu. Wiele wybitnych dzieł od wieku stanowi nieprzerwanie kolekcję muzealną.
Zwrócić uwagę należy przede wszystkim na kolekcję Atanazego Raczyńskiego z arcydziełami malarstwa europejskiego (m.in. płótna Fransisco Zurbarana, Jose Ribery, Sofonisby Anguisoli, Jacopo i Franceso Bassano, Bernardo Strozziego, etc.) a także doskonałą kolekcję sztuki starożytnej, plakiet renesansowych, renesansowych mebli włoskich, wybitny zbiór tkanin nowożytnych z francuskimi i flamandzkimi gobelinami, m. in. monumentalną realizacją wg Rubensa z cyklu Historia Achillesa, doskonałe przykłady plakatów secesyjnych artystów środowiska berlińskiego i wiedeńskiego m. in. Klimta i Muchy.
Muzeum Narodowe w Poznaniu. Al. Marcinkowskiego 9 , 61-745 Poznań
Kontakt: www.mnp.art.pl
|