 |
|
Twórczość Mieczysława Tadeusza Janikowskiego (1912-1968) jest nadal mało znana, zarówno polskim krytykom sztuki, jak i szerszym jej odbiorcom. Złożyło się na to kilka czynników, a jednym z nich był fakt, że artysta działał w Paryżu w latach, kiedy kontakty Polski z Zachodem były ograniczone, a sam Janikowski, człowiek nadzwyczaj skromny, nie zabiegał zarówno o wystawy, jak i popularność. Urodzony w Zaleszczykach (1912) w rodzinie inteligenckiej, młodość spędził w Olkuszu, gdzie ukończył Gimnazjum Humanistyczne im. Kazimierza Wielkiego. Po odbyciu służby wojskowej w Szkole Podchorążych w Grudziądzu zamieszkał w Krakowie. Przez rok uczęszczał na Wydział Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego (1933), a następnie wstąpił do Akademii Sztuk Pięknych, gdzie Jego profesorami byli Jarocki, Sichulski i Filipkiewicz. Absolutorium tej uczelni uzyskał w roku 1939. Po wybuchu II wojny światowej brał czynny udział w kampanii wrześniowej, a następnie, nie składając broni, przez Węgry, dotarł w 1940 do Francji, gdzie wstąpił do tworzącego się tam Wojska Polskiego. Ewakuowany do Wielkiej Brytanii został wcielony do I Dywizji Pancernej gen. Maczka. Brał udział w inwazji na kontynent i w roku 1944 został ranny. Po zakończeniu wojny podjął studia w College of Art w Edynburgu i otrzymał dyplom tej uczelni. Wyjechał na stypendium do Francji, a następnie powrócił na dwa lata (1951-1953) na Wyspy Brytyjskie i zamieszkał w Londynie. Ostatecznie osiadł w Paryżu, miał tu pracownię na Montparnasse w rotundzie la Ruche, którą dzielił z innym polskim malarzem Stanisławem Grabowskim a następnie przejął ją w całości. Kilkakrotnie odwiedzał rodzinę mieszkającą w Krakowie, tam też nagle zmarł w grudniu 1968 roku.
Twórczość Mieczysława T. Janikowskiego sytuuje się w kręgu malarstwa abstrakcyjnego, które wywodzi się z tradycji konstruktywizmu Malewicza i Strzemińskiego. Jest ona porównywalna z największymi osiągnięciami sztuki światowej. Do tych rozwiązań formalnych doszedł Janikowski samodzielnie, pokonując bardzo konsekwentną i czytelną drogę artystyczną, sukcesywnie dążąc do eliminacji przedmiotu na rzecz wzajemnych relacji płaszczyzn i form. Zdobył uznanie w kręgach intelektualistów. Paryska "Kultura" przyznała mu nagrodę plastyczna za rok 1959, a jeden z francuskich krytyków sztuki P.Cognasse tak pisał o jego obrazach: "Malarstwa Janikowskiego nie można ani opisać ani opowiedzieć, trzeba na nie patrzeć, tylko na nie, długo, aż się go samemu nie dostrzeże." Planowana wystawa twórczości Janikowskiego nie ma charakteru monografii, ukazuje najważniejszy wątek jego malarstwa - ewolucję prowadzącą od oszczędnych, syntetycznych martwych natur w stronę abstrakcji geometrycznej, oddającej wzajemne relacje przestrzeni, ruchu i koloru. W Muzeum Narodowym w Warszawie (październik-grudzień 2004) zostaną zaprezentowane przede wszystkim prace z lat 1955-1968 - 70 obrazów, cykl "Droga Krzyżowa" (14 Stacji) i 20 frotaży na bibule. Większa ich część, a także dokumentacja biograficzna udostępnione zostały przez siostrę artysty mieszkającą w Paryżu oraz brata z Krakowa. Na wystawie będzie można zobaczyć również obrazy wypożyczone z polskich muzeów: Muzeum Narodowego w Krakowie, Gdańsku i Poznaniu, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeów Okręgowych: w Bydgoszczy, Bytomiu i Radomiu, z Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku, Muzeum Architektury we Wrocławiu, Muzeum w Chełmie, a także z kolekcji prywatnych we Wrocławiu i Poznaniu. Komisarzem wystawy jest Anna Prugar-Myślik, scenografię wykonał Wiesław Janasz. Wystawie towarzyszy obszerny folder, a wkrótce zostanie wydany album poświecony twórczości Janikowskiego.
Muzeum Narodowe w Warszawie, Al. Jerozolimskie 3, 00-495 Warszawa
Kontakt: www.mnw.art.pl |