Odeskie Muzeum Sztuki działające od 1899 r. w jednym z najokazalszych gmachów odeskiego klasycyzmu, w pałacu Olgi Naryszkiny, z domu Potockiej, powstało podobnie jak nieco od niego starsze, tamtejsze Towarzystwo Sztuk Pięknych w okresie znacznego ożywienia życia kulturalnego miasta. Wystawa "Pejzaż i portret" jest interesującym i reprezentatywnym wyborem z jego bogatej, liczącej ponad dziesięć tysięcy obiektów kolekcji. Ekspozycję tworzy pięćdziesiąt obrazów namalowanych przez dwudziestu pięciu znakomitych artystów działających w II poł. XIX i na początku XX w., których twórczość związana była z Odessą. Wśród przedstawionych prac znajdują się dzieła z okresu romantyzmu, takie jak psychologiczne, poruszające portrety O. Kiprienskiego, czy też płótna wybitnego malarza - marynisty I. Ajwazowskiego oraz jego ucznia R. Sudkowskiego. Tendencje realistyczne, zaangażowanie społeczne, tematyka narodowa charakteryzują twórczość malarzy, którzy utworzyli w 1870 roku słynne towarzystwo wystaw objazdowych - Pieredwiżników; świetne wizerunki "szarych" ludzi - chłopów, urzędników, miejskiego ludu odnaleźć można w dziełach G. Miasojedowa, W. Maksimowa, F. Żurawlewa, także w pokazywanych na wystawie obrazach I. Riepina i W. Surikowa. Dzięki m.in. aktywnej działalności Odeskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych, w roku 1890 rozpoczęło działalność Stowarzyszenie Malarzy Południoworosyjskich. Jego założyciele K. Kostandi, G. Ładyżeński, E. Bukowiecki stworzyli grupę, która odegrała bardzo istotną rolę w kształtowaniu się rosyjskiej i ukraińskiej sztuki nowoczesnej. Wielu z jej członków podjęło naukę malarstwa w Odeskiej Szkole Rysunku, później zaś studiowało w Petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych. Twórczość ich ewoluowała od realistycznych scen rodzajowych po swobodne, impresjonistyczne studia pejzażu; te właśnie tematy stały się dla malarzy odeskich w okresie przełomu XIX i XX w. najbardziej pociągające. Prace drugiego pokolenia Stowarzyszenia Malarzy Południoworosyjskich - P. Niłusa, T. Dwornikowa, G. Gołowkowa, O. Braza (uczniów K. Konstandiego i G. Ładyżeńskiego), powstające w pierwszym dziesięcioleciu XX stulecia zawierają już elementy estetyki modernizmu i ekspresjonizmu. Kompozycje stają się precyzyjnie i przemyślane, kolory zaś, zmieniają się w bardziej zmysłowe, ostre, m.in. ze względu na swoją lokalizację i kontrastowość. W Stowarzyszeniu Malarzy Południoworosyjskich rozpoczynał również karierę jeden z najwybitniejszych twórców i teoretyków abstrakcjonizmu Wasilij Kandinski, którego dzieciństwo, młodość i początek twórczości związane były z Odessą. Na wystawie obejrzeć można dwie wczesne jego prace - "Ulica w słońcu" i "Pejzaż miejski". Twórczość artystów związanych ze Stowarzyszeniem przyczyniła się do powstania zjawiska nazwanego "malarstwem odeskim" - wpływ tej szkoły, przez którą przewinęło się wielu malarzy-awangardzistów, później także mistrzów kierunku realistycznego, jest odczuwalny do dnia dzisiejszego. Zamierzeniem kuratora wystawy była chęć przedstawienia polskiemu odbiorcy bogactwa zbiorów Odeskiego Muzeum Sztuki, także zapoznania go ze szczególnym liryzmem, poetyckością, intymnością i świeżością uczuć - nieodłącznymi cechami "malarstwa odeskiego". Artyści, których prace złożyły się na wystawę: I.K. Ajwazowski, M.K. Bodarewski, E.O. Bukowiecki, K.Ch. Wróblewski, P.P. Ganski, O.E. Braz, O.F. Gausz, G.S. Gołowkow, T.J. Dwornikow, S.J. Żukowski, W.W. Kandinski, O.A. Kiprienski, S.F. Kolesnikow, K.K. Kostandi, D.D. Kuzniecow, M.D. Kuzniecow, G.A. Ładyżeński, P.A. Niłus, I.E. Riepin, A.N. Stilianudi, R.G. Sudkowski, W.I. Surikow, J. Suchodolski, M.J. Pfeferkorn, J.R. Berszadski.
Wystawa sprowadzona do Polski i eksponowana przez Państwową Galerię Sztuki w Sopocie. Kurator wystawy: Nina Poliszczuk. Kurator ze strony MNK: Światosław Lenartowicz. Muzeum Narodowe w Krakowie, Gmach Główny, al. 3 Maja 1. Kontakt: www.muzeum.krakow.pl |