 |
|
"Wznosząc się o własnych skrzydłach. Sztuka początku XX wieku na Łotwie" to wystawa obrazów, grafiki i rysunków ze zbiorów Muzeum Narodowego w Rydze. Czas, kiedy Polska i Łotwa jako niezależne kraje nie istniały na politycznej mapie Europy owocował wieloma interesującymi zjawiskami artystycznymi. Podobnie jak w przypadku Młodej Polski, sztuka łotewska z jej najwybitniejszymi przedstawicielami jak Janis Rozentals, Janis Valters, Vilhelms Purvitis "wznosiła się na własnych skrzydłach" odwołując zarazem do najważniejszych nurtów sztuki europejskiej. Wystawa jest okazją do podróży przez łotewskie pejzaże, symbole, mity, do porównań i refleksji nad sztuką początku XX wieku.
W pierwszych latach XX wieku Ryga była największym miastem prowincji bałtyckiej Cesarstwa Rosyjskiego, bardzo aktywnym i ważnym centrum ekonomicznym oraz handlowym i bez wątpienia metropolią kulturalną tego regionu. Jeżeli jeszcze w połowie XIX wieku centralne miejsce w Rydze zajmowała kultura niemiecka, to w drugiej połowie tego stulecia sytuacja zmieniała się. W latach 80. XIX wieku można było już mówić o łotewskiej literaturze, teatrze, muzyce. Proces powstawania sztuki i architektury jako oryginalnych dziedzin kultury łotewskiej dopiero się wówczas rozpoczynał. Mówiąc o wpływach, jakie oddziaływały na twórczość ryskich artystów, wspomnieć trzeba przede wszystkim o wpływach kultury niemieckiej, w dalszej kolejności francuskiej. Wpływy innych szkół artystycznych zostały przejęte za pośrednictwem kultury rosyjskiej oraz kontaktów indywidualnych. Powstanie łotewskiej sztuki narodowej pokrywało się zarazem w czasie z rozkwitem symbolizmu i secesji, które to nurty widoczne są również w pracach artystów łotewskich. Inną charakterystyczną cechą malarstwa łotewskiego jest poetyckie spojrzenie na przyrodę, co wiąże się z duchem pieśni narodowych i świadczy o wpływie neoromantyzmu.
W sztuce łotewskiej Janis Rozentals to jeden z najbardziej znanych artystów, na którego twórczość symbolizm i secesja miały największy wpływ. W 1903 roku powstała pesymistyczna kompozycja "Czarny wąż mąkę robi". Zmęczona ciężką pracą półkobieta-półwąż jest symbolicznym obrazem narodu, który spędził siedemset lat w niewoli niemieckiej. Z kolei symboliczna kompozycja religijna "Rzeka śmierci" o Chrystusie w łodzi, odwiedzającym zmarłych, stała się symbolem tragicznych wydarzeń rewolucji 1905 roku. W 1913 roku Janis Rozentals uczestniczył w wystawie secesji w Monachium, gdzie zaprezentował obraz "Księżniczka i małpka". Spośród cech secesyjnych możemy w nim wyróżnić charakterystyczną pozycję kobiecego ciała oraz ornament tkaniny w tylnej części płótna. Rozentals był również pierwszym artystą, który w swoich pracach pokazał życie chłopskie.
Natomiast w twórczości Vilhelma Purvitisa oraz Janisa Valtersa wpływ secesji był mniej wyraźny, wrażenie takie przywołuje kolorystyka ich obrazów. Ich malarstwo to przede wszystkim nastrojowe pejzaże. Obaj byli członkami rosyjskiej grupy artystów "Mir iskusstwa" i brali udział w jej wystawach. Wpływ secesji widoczny jest także w obrazie przedstawiającym jezioro Gruenewald, autorstwa Peterisa Kalve. Poglądy i idee symbolizmu znalazły swoje miejsce również w pracach Teodorsa Udersa i Rihardsa Zarinsa. W ich grafice mówić można przede wszystkim o wpływie secesji w wyborze technik graficznych - płaskich, drzeworytu, prostego linorytu i wyrafinowanej w tonie litografii. Ponadto najlepsze cechy secesyjne ma stylistyka akwafort Riharda Zarinsza, widoczna zwłaszcza w jego pracy "Grób poety" (1913), a w serii jego prac "Lasy łotewskie" (1908-1911), tematy zaczerpnięte zostały z folkloru łotewskiego pod wpływem narodowego romantyzmu, choć równocześnie w formie wizualnej czytelna jest bliskość sztuki niemieckiej.
Na wystawie prezentujemy m. in. w/w prace najwybitniejszych łotewskich artystów, pochodzące w głównej mierze z ekspozycji stałej Muzeum Narodowego w Rydze. Wystawie towarzyszy katalog z ilustracjami barwnymi.
Królikarnia. Oddział Muzeum Narodowego w Warszawie ul. Puławska 113a, 02-707 Warszawa
Kontakt: www.krolikarnia.mnw.art.pl |