Leonard Sempoliński (1902-1988), jeden z założycieli Związku Polskich Artystów Fotografików, wieloletni jego prezes, odgrywał ważną rolę w powojennym środowisku fotograficznym. Jest postacią znaną, ale zapomnianą, niewiele wiadomo o całości jego dorobku fotograficznego, od lat nie było wystawy poświęconej jego twórczości. Wystawa w Zachęcie jest pierwszą próbą wystawy retrospektywnej, a drugą w ogóle wystawą indywidualną Sempolińskiego. Pierwsza miała miejsce również w Zachęcie, w 1969 roku, był to słynny pokaz cyklu ruin Warszawy pokazany w kontekście obchodów 25-lecia PRL. O tym jedynym projekcie, z którego jest dobrze znany pisał "Niesamowity obraz zburzonego i wypalonego miasta pozostanie na długo w pamięci wszystkich, którzy to widzieli. (...) Postanowiłem zachować ten obraz i w miarę swych skromnych możliwości przystąpić natychmiast do fotografowania. (...) fotografując starałem się nie tylko dokumentować poszczególne obiekty, ale ponadto oddać ogólny, tragiczny w swym wyrazie pejzaż martwego miasta i jego nastrój."
Z entuzjazmem fotografował również odbudowę miasta, pracę robotników i artystów w tym ogromnym projekcie i nowe, zrekonstruowane bądź od nowa zbudowane dzielnice. Już w latach 50-tych zainteresował się ubogimi rejonami Warszawy, ale najwięcej i najbardziej metodycznie fotografował te miejsca w latach 70-tych, tworząc niezwykły zapis dzielnic dziś już nieistniejących. Praca, którą wykonał, fotografowanie ulicy, po ulicy, kamienica po kamienicy - jednak bez ustalonego z góry planu - przywołuje sposób pracy słynnego francuskiego fotografa Eugene Atgeta, stąd też tytuł wystawy. Atget zwykł mówić "Robię tylko dokumenty". Fotografie Sempolińskiego, w swej ogromnej większości to też "tylko" dokumenty, ale to jednocześnie bardzo pojemne znaki, które obecnie możemy wypełnić znaczeniami - dotyczącymi historii miejsca, historii fotografii i jej roli w rekonstruowaniu pamięci, a także jej oddziaływania estetycznego, społecznego i politycznego.
Wśród wielu tysięcy fotografii Sempolińskiego jest również ogromny zbiór pejzaży robionych w czasie wyjazdów weekendowych i wakacyjnych. Widoki te doskonale wpisują się w koncepcję ?fotografii ojczystej? Jana Bułhaka, choć rzadko były przez autora rozpowszechniane w formie wydawnictw. Dopiero w latach 60-tych część z nich była wykorzystana jako pocztówki. Pracując jako wolny fotograf Sempoliński dokumentował również zabytki prowincjonalne, przez co często znany jest lepiej historykom architektury niż fotografii. Ważny był również jego udział w latach 1947-49 w ?walce? o nowoczesną fotografię artystyczną. Podjął wtedy wraz z kilkoma innymi fotografami (m.in. Zbigniew Dłubak, Edward Hartwig, Fortunata Obrąpalska) próbę odcięcia się od tradycji piktorialnej przez nawiązanie do awangardowej fotografii lat 20-tych. Brał udział w historycznych pokazach w 1948 roku: I Wystawie Fotografiki Nowoczesnej w Warszawie, II Ogólnopolskiej Wystawie Fotografiki w Poznaniu oraz w I Wystawie Sztuki Nowoczesnej w Krakowie.
W późniejszych latach sporadycznie realizował fotografie w oderwaniu od rzeczywistości ? jest to cykl "agrografii" z 1969 roku, abstrakcyjnych kompozycji wykonanych przez działanie chemikaliami bezpośrednio na papier fotograficzny, nawiązujące do malarstwa informel. W pejzażach odnajdujemy jednak wiele obrazów, które są plastycznymi studiami form, często przybierając formę abstrakcji. Można wnioskować z tego, że fotograf znał sposoby poszerzania granic obrazowania fotograficznego, choć świadomie realizował strategię dokumentalną. Siła tego kolosalnego zbioru leży nie tylko w jakości poszczególnych fotografii, ale także w jego rozmiarze, w systematyczności działania fotografa realizującego niestrudzenie wieloletni projekt dokumentowania, obrazowego zapamiętywania ulic, przedmieść i łąk. Wystawa w Zachęcie jest pierwszą retrospektywną wystawą Sempolińskiego i pierwszą próbą ustawienia na właściwym miejscu twórczości tego wybitnego fotografa, znajdzie się na niej ponad 400 fotografii, co stanowi ułamek całego dorobku.
Wystawa zorganizowana z udziałem Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk. Kurator Karolina Lewandowska.
Zachęta - Narodowa Galeria Sztuki, pl. Małachowskiego 3, 00-916 Warszawa
Kontakt: www.zacheta.art.pl |