 |
|
Stanisław Ignacy Witkiewicz, zwany Witkacym (24.02.1885 - 18.09.1939) był zawsze - tak za życia, jak i wiele lat po śmierci - uważany za postać kontrowersyjną. Dla jednych wariat, grafoman i kiepski malarz, dla innych - oryginalny filozof i teoretyk sztuki, wybitny, wyprzedzający swoją epokę dramaturg oraz twórca ekspresyjnych obrazów i wielkiej ilości interesujących portretów, a także prekursor nowoczesnej fotografii. Dla jeszcze innych - narkoman i erotoman, łamiący serca i życie bliskim mu kobietom. Gdzie leży prawda? Na pewno gdzieś pośrodku, choć nie ulega wątpliwości, że ta przebogata osobowość Mistrza długo jeszcze będzie intrygować, dostarczając jednocześnie mnóstwo radości zarówno wielbicielom jak i badaczom jego twórczości. W zakresie sztuk plastycznych Witkacy sformułował nie tylko niezwykle interesującą i ważną dla całej sztuki XX w. teorię Czystej Formy (opublikowaną w 1919 r.), którą stosował praktycznie w malowanych przez siebie obrazach olejnych, ale stworzył też jednoosobową Firmę Portretową i opracował jej Regulamin (1925 r.), który poza jego walorami czysto praktycznymi (kodyfikacja typów będąca swoistym poradnikiem dla klientów) prezentuje postawę artysty wobec problemu zależności procesu twórczego od przyjętej konwencji i warunków w jakich powstaje dzieło sztuki (w tym wypadku portret). Witkacowska kolekcja Muzeum Narodowego w Warszawie zawierająca aktualnie 116 prac własnych oraz 8 depozytów długoterminowych nie jest największym zbiorem prac artysty (Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku jest właścicielem 233 obiektów), jest jednak z pewnością najciekawsza z uwagi na jej różnorodność. Składa się z 11 obrazów olejnych, 70 pasteli (w tym: 78 portretów i 5 kompozycji), 3 gwaszy, 3 kompozycji wykonanych węglem, 24 niewielkich rysunków ołówkowych i atramentowych. Wśród tych prac znajdują się dzieła unikatowe - "Autoportret" artysty z 1913 r. - pierwszy obraz namalowany w myśl założeń teorii Czystej Formy (zbudowany w oparciu o harmonię barw dopełniających), "Fantazja - Bajka" z 1921 r. - fantastyczna kompozycja zawierająca postaci występujące w napisanych później dramatach, "Kompozycja" z 1911 r. będąca jedynym zachowanym młodzieńczym obrazem olejnym związanym z jego wczesną twórczością literacką. Wśród plac pastelowych najbardziej niezwykły jest "Fałsz kobiety - Portret Maryli Grossmanowej", z autoportretem artysty z 1927 r. przedstawiający seans portretowy na tle fantastycznego pejzażu. Na uwagę zasługuje też para autoportretów "Doktor Jekyll" i "Pan Hyde" z 1938 r. oraz zbiór 27 bardzo interesujących portretów Leona Reynela - powinowatego i zarazem dobroczyńcy Witkacego, który wspierał artystę finansowo. Zespół niewielkich rysunków jest zjawiskiem z pogranicza twórczości plastycznej i literackiej. Wiele z nich to zapisy pomysłów na sztuki teatralne bądź komentarze Witkacego do otaczającej go rzeczywistości. Niemal wszystkie opatrzone są literackimi, często absurdalnymi tytułami prezentującymi specyficzne poczucie humoru artysty. Z uwagi na obecną sytuację lokalową Muzeum, tylko niewielka ilość prac Witkacego może być stale eksponowana, z kolei specyfika pasteli uniemożliwia ich wypożyczanie na wystawy. Dlatego zaprezentowanie naszej kolekcji w całości (z kilkoma wyjątkami - 11 portretów pastelowych wymaga zabiegów konserwatorskich, 1 - Juliana Tuwima - jest w depozycie długoterminowym w Muzeum Literatury) to wyjątkowa okazja poznania jej przez szerszą publiczność. Prezentację witkacowskiej kolekcji ze zbiorów MNW przygotowała Anna Żakiewicz - kurator Gabinetu Grafiki i Rysunków Współczesnych, także - witkacolog, autorka 50 publikacji o Witkacym oraz strony internetowej www.witkacy.mnw.art.pl.
Muzeum Narodowe w Warszawie. Al. Jerozolimskie 3, 00-495. Kontakt: www.mnw.art.pl
|