 |
|
Zapomniany świat społeczności żydowskiej, przez wieki koegzystującej z Polakami na naszych ziemiach, przybliży unikatowa kolekcja judaików, pochodząca ze zbiorów Muzeum Etnografii i Rzemiosła Artystycznego we Lwowie, licząca blisko 300 eksponatów. Jest to jeden z najlepszych tego typu zbiorów w Europie. Obejmuje przedmioty, datowane na okres od XVI w. do lat 30 XX w., wśród których znalazły się prawdziwe skarby żydowskiej sztuki świeckiej i sakralnej. Zgromadzone judaika to przede wszystkim unikatowe wyroby rzemiosła artystycznego. Są wśród nich kosztowne i dekoracyjne przedmioty synagogalne, obiekty rytualne związane z żydowskimi świętami oraz z tradycyjnymi obrzędami odnoszącymi się do życia rodzinnego, a także kunsztowne wyroby jubilerskie, elementy strojów i żydowska plastyka. Ważnym, jeśli nie najważniejszym źródłem poznania żydowskiej kultury, są żydowskie święta, stąd też duża część zbiorów dotyczy szabatu, Dnia Pojednania (Jom Kipur), Święta Namiotów (Sukot), Poświęcenia Świątyni (Chanuka), Paschy (Pesach) i Objawienia Tory (Szawuot).
Bogaty zbiór stanowią elementy stroju męskiego i kobiecego. W ubiorze modlitewnym męskim zachwycają haftowane kołnierze i pasy do kitlów, jarmułki, ozdoby do tałesów, tzw. atary. Strój kobiecy uderza przepychem, a reprezentują go czepce, napierśniki i naczółki. Kobiece napierśniki ozdobione są misternym tzw. haftem szychowym sporządzonym z cienkich blaszek złotych lub srebrnych, rozpiętych na drucianej ramce tworzących plecionki o motywach geometrycznych lub roślinnych. Ciekawostkę na wystawie stanowią niewątpliwie przedmioty z zakresu żydowskiej sztuki ludowej. W kolekcji znalazły się bowiem oryginalne prace Jakuba Dreisina pochodzącego z Aleksandrii koło Równego, kantora, późniejszego sofera, biegłego w kaligrafii, który pismo hebrajskie potrafił sprowadzić do mikroskopijnych rozmiarów. W ten sposób wypisywał pieśni, modlitwy, błogosławieństwa na kurzych i gołębich jajach, ziarnkach grochu, umieszczonych np: w butelkach lub szklanych rurkach
Uzupełnieniem zasadniczej ekspozycji jest część obejmująca przedmioty związane z życiem rodzinnym Żydów, takie jak pieczywo obrzędowe, puchary i pierścień ślubny. Piękne akwarele, rysunki, litografie obrazujące żydowskie uroczystości rodzinne, zwyczaje oraz ważne dla Żydów miejsca i ludzi, dopełniają swą wymową tę ciekawą wystawę z pogranicza sztuki i etnografii. Wystawie towarzyszy katalog z trzech językach: polskim, ukraińskim i niemieckim. Dla szkół przewidziano bogaty program edukacyjny, m.in. warsztaty z zakresu tańca żydowskiego i wycinanki obrzędowej.
Elżbieta Skromak
Ekspozycja jest wspólnym przedsięwzięciem Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli, Muzeum Historii Miasta Gdańska oraz Muzeum Etnografii i Rzemiosła Artystycznego we Lwowie. Ideę wystawy opracowali dyrektorzy tych placówek: Lucyna Mizera, Adam Koperkiewicz i Roman Czmełyk, a zespół kuratorów tworzą: Ludmiła Bułhakowa (Lwów), Elżbieta Skromak (Stalowa Wola) Mirosław Kopydłowski i Agnieszka Grabowska (Gdańsk). Honorowy patronat nad wystawą objęli: Marszałek Senatu RP, Ministrowie Spraw Zagranicznych Polski i Ukrainy, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP, Ambasador Izraela w Polsce, Prezydenci Miast: Gdańska i Stalowej Woli ora Prezes Państwowej Akademii Nauk Ukrainy.
Muzeum Regionalne w Stalowej Woli
ul. Sandomierska 1, 37-464 Stalowa Wola
Kontakt: www.muzeum.stalowawola.pl |