 |
|
Fernand Léger - wielki mistrz francuskiej awangardy, ur. 1881 Argentan, zm. 1955, Gif-sur-Yvette, był rówieśnikiem Picassa. Tworzył głównie w Paryżu, z wyjątkiem lat 1940-1946, kiedy przebywał w Stanach Zjednoczonych. W latach 20. XX wieku Léger był dominującą osobowością artystyczną epoki.
Od 1910 w konfrontacji z dokonaniami paryskiej awangardy artystycznej, w odpowiedzi na kubizm, malował prawie monochromatyczne kompozycje, złożone ze zgeometryzowanych, cylindrycznych form. Używał bardzo uproszczonych form, łatwo czytelnych w swym swoistym realizmie, budował z nich wyraziste kompozycje, początkowo związane z kultem cywilizacji technicznej, maszyny i przemysłu, potem ogólniej z codziennym życiem przeciętnych ludzi. Obrazy Légera znakomicie godziły lekcję awangardy z prostotą obrazowania. Znamienne dla jego dzieł jest współgranie mocnej, płynnej kreski konturu ściśle zamykającego przedstawiane formy, z plamami czystego koloru.
Około 1924 artysta zainteresował się architekturą i malarstwem ściennym: tworzył dekoracyjne kompozycje, nierzadko monumentalnych rozmiarów. Współpracował z twórcami puryzmu: Pierrem Jeanneretem i architektem, Le Corbusierem. Projektował dekoracje teatralne (balet Sergiusza Prokofiewa Stalowy krok, 1948; opera Dariusa Milhauda Bolivar, 1949), tkaniny, witraże i mozaiki, poza tym uprawiał rzeźbę, grafikę użytkową, zajmował się filmem i ceramiką (od 1950 miał pracownię ceramiczną w Biot).
Był utalentowanym pedagogiem, teoretykiem i popularyzatorem sztuki. Wybór pism Légera "Funkcje malarstwa" ukazał się w Polsce w 1970 roku. Wśród wielu uczniów Légera byli również Polacy, a jego twórczość dość silnie oddziaływała w Polsce, by wspomnieć choćby lwowską grupę Artes. Współpracownicą, a po II wojnie światowej żoną Legera była związana z polskim środowiskiem artystycznym malarka Nadia Khoddasevitch / Chodasiewicz (Wanda Chodasiewicz-Grabowska).
Zamysłem wystawy jest przedstawienie twórczej drogi artysty - od malarstwa sztalugowego do dokonań w dziedzinie scenografii, kina, architektury, malarstwa monumentalnego i tkaniny.
Pokazujemy, w porządku chronologicznym, dzieła z lat 1914-1920; wspominamy - poprzez listy i rysunki - o okresie I wojny światowej, którą Léger spędził w okopach i która miała znamienny wpływ na całą jego twórczość. Lata 20., kiedy Léger był zafascynowany nowoczesnością, zostały zilustrowane takimi płótnami jak Śniadanie, czy Czerwone koło oraz projektami dekoracji i kostiumów do Baletów szwedzkich (Skating Rink, La Création du Monde), a także słynnym filmem autorstwa Légera - Le Ballet mécanique - pierwszym filmem bez scenariusza, opartym na kontrastach obrazów i rytmów, wyprzedzającym dzieła surrealistów. Prezentujemy pierwsze dokonania w dziedzinie malarstwa ściennego, kiedy Léger współpracował ze znanym architektem francuskim, Robertem Mallet-Stevensem, a także ze słynnym Le Corbusierem, w latach 1925-1935. Lata 1940-1955 ilustrują projekty wielkich realizacji architektonicznych, takich jak mozaiki w kościele w Assy (1946), w Bastogne (1950), witraży dla kościoła w Audincourt (1951).
Wystawa prezentuje dzieła wykonane w wielu różnych technikach: oleje na płótnie, gwasze i rysunki, tkaniny. Makiety scenografii i archiwalne rękopisy stanowią cenne uzupełnienie prezentacji dzieła plastycznego. Wystawie towarzyszy bogaty program edukacyjny, obejmujący konferencję, dyskusje, wykłady, przegląd filmów oraz warsztaty dla młodzieży, dzieci i całych rodzin. Cenną dokumentacją wystawy stanie się 150 stronicowy katalog z kolorowymi ilustracjami.
Honorowy patronat nad wystawą objęli Pan Renaud Donnedieu de Vabres, Minister Kultury i Środków Przekazu Republiki Francuskiej i Pan Kazimierz Michał Ujazdowski, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej.
Autor wystawy, kurator naukowy: Sylvie Forestier
Kuratorzy: Agnieszka Morawińska, Jean-Michel Foray
Koordynator: Zofia Machnicka
Projekt ekspozycji: Viola Damięcka i Żaneta Govenlock
Wystawa zorganizowana we współpracy z Musée national Fernand Léger de Biot, Bibliothéque Nationale de France oraz Centre Pompidou. Przy współpracy i pomocy finansowej Ambasady Francji w Polsce i Instytutu Francuskiego w Warszawie. Dofinansowana ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej.
Zachęta - Narodowa Galeria Sztuki, pl. Małachowskiego 3, 00-916 Warszawa
Kontakt: www.zacheta.art.pl |