 |
|
"Communism never happened" - to prowokacyjne hasło i zarazem jedna z prac Cipriana Mureşana, brzmi jak skierowane ku przeszłości zaklęcie. Szereg innych prac tego młodego rumuńskiego artysty w podobny, ekspiacyjny sposób mierzy się z historią, religią i sztuką. "Koniec planu pięcioletniego" (2004) to prawosławna wersja słynnej instalacji Maurizio Cattelana "Nona ora", "Skok w pustkę, trzy sekundy później" (2004) to fotografia przedstawiająca leżące na uliczce rumuńskiego miasta ciało - prawdopodobny, faktyczny skutek manifestacyjnego gestu Yves Kleina sprzed półwiecza. Bohaterami jednej z prac wideo Mureşana są z kolei górnicy sadzący kwiaty na placu Uniwersyteckim w stolicy Rumunii, jakby w rytualnym geście oczyszczenia, bo to właśnie górnicy na wezwanie upadającego reżimu komunistycznego w 1990 roku "szli na Bukareszt".
Podmieniając obsadę ról i zmieniając kontekst dzieł, gestów lub zdarzeń do których się odnosi, Mureşan ukazuje nieprzystawalność, niedopasowanie i niezrozumienie jako emocje permanetnie towarzyszące życiu homo sapiens w świecie po globalizacji. Szereg prac artysty odnosi się też wprost do historii i kultury rumuńskiej, ukazując charakterystyczny moment konfrontacji tego, co pozostało w pamięci po niedawno obalonej utopii komunistycznej z nową rzeczywistością globalnego kapitalizmu. Jako ucieleśnienie tego historycznego poczucia nieadekwatności w sztuce Mureşana można potraktować dzieci, które są bohaterami jego prac wideo, między innymi znanego już filmu "Choose..." (2005), w którym kilkuletni chłopiec miesza ze sobą Pepsi i Coca-Colę.
Mureşan ukazuje przemoc i niewinność, premedytację i niedojrzałość, pamięć i manipulację jako dopełniające się wzajemnie i napędzające siły. Żołnierze - obierający ziemniaki czy dla zabawy, do zdjęcia, udający zabitych - wydają się dziecinnie naiwni i nieświadomi. Dzieci zaś - wykonujące przed kamerą gest poderżnięcia gardła czy odczytujące na role "Nosorożca", słynny dramat Eugena Ionescu o totalitaryzmie - przejmują mechanicznie "dorosły" język władzy i przemocy. Paradoksalnie, dla kilkuletniego człowieka o wiele bardziej skomplikowaną czynnością - choć równie bezrefleksyjną - jest wiązanie sznurowadeł. Codzienne, banalne rytuały mieszają tu się ze złowieszczymi gestami, podobnie jak współczesna cywilizacja miesza różne porządki i wartości. Sympatyczny "Shrek" odgrywa traumatyczną scenę z surrealistycznego "Psa andaluzyjskiego", obnażając po raz kolejny utopię wydzielenia bajkowej, idyllicznej oazy w ramach perwersyjnej i brutalnej rzeczywistości.
Tytuł wystawy w Rastrze - "Wygnanie z raju" - został zapożyczony z książki Ilfa i Pietrowa "12 krzeseł" (1928), jest tytułem jednego z jej rozdziałów i zarazem serii 20 rysunków Mureşana, które ilustrują opisaną tam, zakończoną fiaskiem próbę wcielenia się bohatera w rolę artysty zarabiającego na propagandowych fuchach. Praca ta, jak wszystkie inne projekty Cipriana Mureşana, opiera swe działanie na specyficznym, delikatnym poczuciu humoru, które pozwala artyście bez martyrologii mierzyć się z historią i ze sztuką. Jego prace, będące pogodną akceptacją niezliczonych porażek współczesności, mają przeto w sobie siłę oczyszczającej groteski.
Ciprian Muresan (ur. 1977) mieszka i pracuje w Kluzu, w Rumunii. Jest wspolwydawca magazynu artystycznego Version oraz redaktorem czasopisma IDEA art+society. Wspolpracuje z galeria plan b z Kluzu, ktora zaprezentowala jego prace po raz pierwszy w Polsce latem ubieglego roku w ramach projektu Willa Warszawa.
Wystawa w Rastrze zostala zorganizowana wspolnie z galeria plan b oraz Instytutem Kultury Rumunskiej w Warszawie.
Raster, ul. Hoża 42 m 8, III piętro, 00-516 Warszawa
Kontakt: raster.art.pl |