Wystawa obejmuje dzieła z kolekcji rodziny artysty, największego i najbardziej reprezentatywnego zbioru prac Alfonsa Muchy na świecie. Organizowana jest przez The Mucha Foundation oraz The Mucha Trust i stanowi jeden z etapów trasy, przebiegającej przez kraje Europy Północnej [2006 - Finlandia (Helsinki, Turku), Dania (Kopenhaga), 2007 - Belgia (Liege), Szwecja (Sztokholm)]. Organizatorem wystawy objazdowej jest Amos Anderson Art Museum w Helsinkach we współpracy z Fundacją Mucha.

Czeski artysta, Alfons Mucha (1860-1939), którego twórczość stanowi jeden z symboli secesji, znany jest głównie dzięki swym pracom o charakterze dekoracyjnym i użytkowym. Wystawa w Muzeum Narodowym w Warszawie, pierwsza tak obszerna prezentacja dzieł Muchy w Polsce, ukazuje oeuvre artysty w układzie chronologicznym, często w oparciu o dzieła nieznane, wzbogacając wizerunek twórcy o nowe aspekty. Wystawa obejmuje prace graficzne, pastele, rysunki, obrazy olejne, fotografie, dzieła sztuki zdobniczej (m.in. biżuterię) wykonane według jego projektów. W sumie zaprezentowanych zostanie blisko 190 dzieł. Publikacja towarzysząca wystawie, podnosi pomijane dotąd aspekty twórczości Muchy przyczyniając się do nowego odczytania jego sztuki (Alphonse Mucha, Z okazji utworzenia Muzeum uchy w Pradze, red. Sarah Mucha, Wprowadzenie Ronald F.Lipp, teksty: Victor Arwas, Anna Dvořak, Jan Mičoch and Petr Wittlich, tłum Ryszard Turczyn, Copyright © Mucha Trust 2000, wydanie polskie PWN, Warszawa, 2007).

Obok prac z paryskiego okresu twórczości, które przyniosły artyście światową sławę, słynnych plakatów (m.in. teatralnych powstałych dla znakomitej aktorki Sahry Bernhardt oraz reklamowych), panneaux décoratifs czy kalendarzy, zaprezentowane zostaną rysunki i projekty dokumentujące proces twórczy, zamysł, zrealizowany później w plakacie czy obrazie, bądź stworzone jako samoistne dzieła. Odrębne miejsce w sztuce Muchy zajmują pastele. Dzieła te, mniej znane publiczności, ekspresyjne i mroczne, wręcz przytłaczające, ukazują inną stronę osobowości Muchy i wizję życia, łączącą zarazem piękno (manifestujące się najpełniej w typie kobiety z jego plakatów) i ciemną sferę nieuniknionego lęku, cierpienia, rozpaczy.

Po powrocie do ojczyzny w 1910 roku Mucha odszedł od wcześniejszej formuły swej sztuki. Zaangażował się, zgodnie z patriotycznymi ideałami, w problemy swego narodu pozbawionego niepodległości. W tym czasie zrealizował m.in. plakaty związane z organizacjami społecznymi, ludowymi, kultywującymi rodzimą tradycję i język, świadomość tożsamości (np. dla czeskiego Towarzystwa "Sokół", Morawskiego Chóru Nauczycieli czy propagujący zbiórkę funduszy na edukację w języku czeskim - Loteria na rzecz Jedności Narodowej).

Obrazy olejne, m.in. portrety dzieci artysty, to przede wszystkim kompozycje wyrosłe z bliskiego Musze symbolizmu. Wśród nich szczególne miejsce zajmują olejne studia do monumentalnego cyklu Epopeja słowiańska (od 1912). Na kolejnych płótnach ukazane zostały wydarzenia, jakie wpłynęły na kształtowanie się odrębności Słowian, lecz jednocześnie, jak określają badacze, "obrazy te, to nie tylko historyczne ilustracje, ale też malarskie medytacje na tematy o zasadniczym dla człowieka znaczeniu". Wielkoformatowe obrazy tego cyklu, Mucha ofiarował społeczeństwu (20 kompozycji o wymiarach 6 x 8 m.). Obecnie eksponowane są na zamku w miejscowości Moravský Krumlov. Patriotyzm Muchy dokumentują również jego dzieła o charakterze użytkowym, wykonywane nieodpłatnie, do których należą m.in. projekty godła państwowego oraz banknotów i znaczków pocztowych z 1918 roku dla nowo powstałej Republiki Czechosłowacji.

Prezentowane na wystawie zdjęcia sygnalizują niebagatelne znaczenie, jakie fotografia miała dla Muchy. Artysta zajmował się nią przez całe życie, już w okresie studiów w Monachium, traktując zdjęcia jako element swego warsztatu, nie zaś odrębną dziedzinę twórczości. Pojawiały się na nich modelki w pracowni, krajobrazy, które czasami wykorzystywał w swych pracach. Zdjęcia z okresu paryskiego nieraz dowcipnie ukazują też ówczesny krąg jego przyjaciół, m.in. Paula Gauguin, któremu Mucha użyczał swej pracowni. Mucha wykonywał zdjęcia w naturalnym świetle, sam je wywoływał i robił odbitki. Po powrocie do Czech artysta zaczął fotografować grupy postaci, gesty, zaaranżowane do określonej kompozycji. Na niektórych zdjęciach pojawia się on sam, pozujący do któregoś ze swych obrazów.

Styl Muchy, powszechnie znany głównie z jego plakatów i dzieł o charakterze dekoracyjnym, powstałych przede wszystkim w paryskim okresie jego twórczości, utożsamiany był nie raz z pojęciem Art Nouveau. Płynność, dekoracyjność linii budujących postaci ludzi, rośliny, ornament oraz typ pięknej, wyidealizowanej kobiety, najczęściej o bujnych, długich włosach stanowiły jego nieomylnie rozpoznawalne elementy. Nowatorskie rozwiązania w zakresie plakatu reklamowego uczyniły z artysty ojca nowoczesnej reklamy. Jednak obecna wystawa, prezentując bogaty dorobek artysty, nie zamykający się przecież w okresie trwania secesji, ukazuje zmiany stylistyczne, formalne, krąg podejmowanych tematów na przestrzeni całego życia artysty.

Dla przedstawionych na wystawie dzieł Muchy, reprezentujących kolejne okresy jego twórczości, wspólne pozostaje dążenie do uszlachetniania poprzez dotknięcie sztuki, wszystkich obszarów życia. Prace Muchy odzwierciedlają idealizm artysty, wiarę w wyjątkową rolę sztuki zarówno w życiu jednostki, jak i dziejach narodów i ludzkości. Sztuki mającej pomagać w zrozumieniu przeszłości, stawiającej pytania o przyszłość, sztuki mającej wnosić piękno nierozerwalnie połączone z dobrem.

W 1992 roku powstała The Mucha Foundation, powołana przez spadkobierców artysty, synową Geraldine i wnuka Johna. Fundacja działa w imieniu The Mucha Trust, który jest właścicielem kolekcji rodziny Muchy, największego i najpełniejszego zbioru dzieł Alfonsa Muchy na świecie. Z inicjatywy Fundacji w 1998 roku utworzone zostało w Pradze Muzeum Muchy. Dzięki działalności Fundacji i licznym organizowanym wystawom, wizerunek tego czeskiego artysty, należącego do najszerzej znanych na świecie, staje się coraz pełniejszy.

Photo copyright © Mucha Trust 2007

Muzeum Narodowe w Warszawie, Al. Jerozolimskie 3, 00-495 Warszawa
Kontakt: www.mnw.art.pl