RZEŻBA

Autorzy Jerzy Bandura, Witold Cęckiewicz Data odsłonięcia 17 lipca 1960 Materiał granit, stal Wymiary wysokość: obelisk - 8 m, maszty - 30 m Napisy 15.VII.1410, 15.VII.1960

Założenie przestrzenno-pomnikowe na polach grunwaldzkich, odsłonięte w 550 rocznicę bitwy z wojskami krzyżackimi. Na wzór kalwarii, na obszarze blisko 50 hektarów wytyczono trasę-pętlę o długości około 1,5 km, podzieloną tematycznie akcentami architektoniczno-rzeźbiarskimi na dwie części: Wzgórze Zwycięstwa i Pobojowisko. Autorów koncepcji wspomagali w realizacji: Helena i Roman Husarscy, Maria Letkiewicz, Józef Potępa, Józef Zięba oraz zespół około 30 rzeźbiarzy, inżynierów i kamieniarzy. Zrealizowano tu m.in. amfiteatr ze znajdującym się pod nim muzeum bitwy, wykonaną z elementów kamiennych plastyczną mapę ukazującą usytuowanie wojsk oraz centralny element plastyczny w postaci kamiennego obelisku i wiązki stalowych masztów imitujących chorągwie wojsk polsko-litewskich.

Na szczególną uwagę zasługuje forma obelisku, złożonego z dwóch prostopadłościanów z wykutymi w nich twarzami opancerzonych rycerzy. Znakomite w proporcjach i formie dzieło to odwołuje się wprost do symboliki wczesnosłowiańskiej, pogańskiej, co w miejscu bitwy dwóch chrześcijańskich potęg Średniowiecza nabiera szczególnego znaczenia. Pomnik grunwaldzki, nazywany przez Witolda Cęckiewicza "Światowidem" wpisuje się bowiem doskonale w narzuconą przez PRL-owskie władze w latach 60-tych stylistykę upamiętniania miejsc "pamięci narodowej" pomnikami, których forma często przybierała postać obelisku, ozdobionego skierowanymi w cztery strony świata twarzami / płaskorzeźbami, niejednokrotnie umieszczonymi w jego szczytowej części. Na tle licznych, porozrzucanych po wielu miejscowościach monumentów sławiących bohaterstwo żołnierza polskiego, pomnik grunwaldzki wyróżnia się szlachetnością materiału (granit), wysoką kulturą artystyczną wykonania oraz silnym przekazem emocjonalnym. Równie znakomicie zaprojektowane zostało muzeum, które skryte za łukiem ociosanych grubo brył garnitowych kryje, oprócz ekspozycji, wysokiej klasy fryz mozaikowy z przedstawieniem bitwy, autorstwa Marii Letkiewicz. Dopełnieniem kompozycji architektoniczno-rzeźbiarskiej Wzgórza Zwycięstwa miał być projektowany do wykonania monolit w formie stylizowanej sylwetki siedzącego orła.

Foto i opracowanie © 2007 Paweł Giergoń