RZEŻBA

Autorka: Irena Nadachowska Data ustawienia: ok. 1975 Materiał: kamionka Wymiary: wysokość ok. 170 cm Lokalizacja: podwórko kamienicy przy ul. Celnej

W 1970 roku ZPAP i SARP podpisały porozumienie w sprawie współpracy plastyków i architektów w ramach akcji "Dla Ciebie Warszawo" mającej na celu uatrakcyjnienie przestrzeni miasta. W tym celu przez kolejnych kilka lat organizowano konkursy, sympozja i plenery, na których prezentowano koncepcje plastycznego zagospodarowania określonych obszarów Warszawy. Twórcy, w tym architekci, chętnie przystąpili do pracy, prezentując szereg ciekawych propozycji, w tym projekty monumentalnych rozwiązań architektoniczno-rzeźbiarskich jak i kameralnych, plenerowych rzeźb mających zdobić skwery, ulice czy trasy komunikacyjne. Wydarzeniom tym towarzyszyły również wystawy, jak ta zorganizowana w Zachęcie w 1973 roku - "Rzeźbiarze Wisłostradzie", na której blisko pięćdziesięciu twórców zaprezentowało ponad sto propozycji plastyczno - architektoniczno - urbanistycznego rozwiązania otoczenia blisko dwudziestokilometrowej trasy. Podobne przedsięwzięcia pojawiały się licznie na przestrzeni kilku lat. Wszystkie też nie doczekały się realizacji. Mimo porażki śmiałych koncepcji środowiska artystycznego jakaś cząstka owych idei została zrealizowana w postaci ustawienia w przestrzeni miejskiej innych, wykonanych wcześniej przeważnie na plenerach, kompozycji rzeźbiarskich nie mających jednakże z opisanymi wyżej planami nic wspólnego. I tak na Starówce stanęły skrajnie różne w formie i tematyce rzeźby "Rycerz" Henryka Wróblewskiego, "Oświęcim II" Franciszka Strynkiewicza, "Ptaki" Władysława Frycza, "Sfinks" Barbary Bieniulis-Strynkiewiczowej, "Delfin" Adama Prockiego, "Relaks" Jerzego Nizińskiego, "Piosenka dla Warszawy" Janiny Mireckiej, "Mazovia" Edmunda Majkowskiego czy właśnie ukryta wśród podwórek tzw. Strony Barssa postać "Kwiaciarki" Ireny Nadachowskiej. Podobny charakter miało ustawienie wówczas rzeźb w przestrzeni Pola Mokotowskiego, Ogrodu Saskiego, Mariensztatu czy Traktu Królewskiego. Niestety, znakomita większość z nich dziś już nie istnieje. Ocalała stylizowana na klucz wiolinowy "Syrenka muzyczna" Karola Tchorka na tyłach Akademii Muzycznej przy ul. Okólnik.

Rzeźba Nadachowskiej może budzić pozytywne skojarzenia. Nie znając nazwiska autorki postaci pięknej "Kwiaciarki" można dostrzec tu ducha wczesnej twórczości Xawerego Dunkowskiego, szczególnie "Kobiet brzemiennych" z 1906 roku. Nie może to dziwić, wszak Nadachowska była uczennicą mistrza. Typ delikatnej, smukłej postaci kobiecej można dostrzec równiez w rzeźbie Ireny Nadachowskiej z 1957 roku poświęconej partyzantom poległym w latach II wojny światowej.

Foto i opracowanie © 2012 Paweł Giergoń

Bibliografia: Irena Grzesiuk-Olszewska, Plenery rzeźbiarskie i dekoracje miast - program i rzeczywistość [w:] Rzeźba Polska, rocznik 1987, CRP Orońsko