RZEŻBA
WARSZAWA - POMNIK JANA KARSKIEGO

autor Karol Badyna
data ustawienia 11.06.2013
materiał brąz
wymiary naturalne
lokalizacja Ludwika Zamenhofa / Moredechaja Anielewicza
napisy Jan Karski (Kozielewski) 1914-2000, emisariusz władz polskiego państwa podziemnego, profesor Uniwersytetu Georgetown w Waszyngtonie, "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata", odznaczony Orderem Orła Białego, nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla, człowiek, który chciał powstrzymać Holokaust. Warszawa 2012 r.

Jan Karski (prawdziwe nazwisko: Jan Romuald Kozielewski, 1914-2000) - prawnik, dyplomata, oficer Wojska Polskiego. Po wybuchu II wojny światowej żołnierz, kurier i emisariusz polskiego państwa podziemnego. Dwukrotnie odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, Orderem Orła Białego, Krzyżem Armii Krajowej i amerykańskim Medalem Wolności. Uhonorowany tytułem "Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata". Polski bohater i patriota. Wzór męstwa i poświęcenia.

W 1940 roku w trakcie jednej z misji kurierskich został aresztowany na Słowacji przez Niemców a następnie brutalnie torturowany. Chcąc zapobiec ujawnieniu informacji, podjął w celi więzienia próbę samobójczą. Odratowany, trafił do więziennego szpitala w Nowym Sączu, skąd został odbity przez żołnierzy Związku Walki Zbrojnej (późniejszej Armii Krajowej). Pracował następnie w Biurze Propagandy i Informacji Komendy Głównej AK. Dwukrotnie przedostał się do warszawskiego getta. W przebraniu ukraińskiego strażnika przedostał się też na teren niemieckiego obozu tranzytowego w Izbicy, z którego Żydzi transportowani byli do obozów zagłady. Te i inne działania operacyjne Karskiego stały się podstawą do opracowania szczegółowych raportów, opisujących sytuację polityczną i humanitarną na terenach Polski okupowanej przez Niemców, w tym tragiczną sytuację ludności żydowskiej.

W 1942 roku, na polecenie Cyryla Ratajskiego, delegata rządu emigracyjnego, Karski wyruszył z okupowanej Polski do Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych z misją poinformowania aliantów o funkcjonowaniu struktur polskiego państwa podziemnego oraz  m.in. eksterminacji polskich Żydów przez niemieckiego okupanta. W grudniu 1942 roku raporty Karskiego przekazane zostały zachodnim politykom i mediom. Sam Karski spotkał się w ich sprawie m.in. z ministrem spraw zagranicznych rządu brytyjskiego oraz z prezydentem Stanów Zjednoczonych. Apele o pomoc Żydom mordowanym masowo przez Niemców na terytorium okupowanej Polski nie przyniosły żadnych rezultatów. Zarówno władze brytyjskie jak i amerykańskie zignorowały doniesienia bohaterskiego emisariusza polskiego państwa podziemnego i polskiego rządu emigracyjnego.

W 1944 roku Jan Karski wydał w USA książkę zatytułowaną "Story of a Secret State", poświęconą działalności polskiego państwa podziemnego w czasie niemieckiej okupacji. Przetłumaczona później na inne języki, stała się w Ameryce bestsellerem. Po wojnie Karski pozostał w Stanach Zjednoczonych, gdzie rozpoczął karierę naukową na Uniwersytecie Georgetown w Waszyngtonie. Przez kolejne czterdzieści lat wykładał tam stosunki międzynarodowe i teorię komunizmu.

Działalność i postawa Jana Karskiego z czasów II wojny światowej przypomniana została i doceniona dopiero w ostatnich latach jego życia. Uczelnie polskie i zagraniczne uhonorowały go tytułami doktora honoris causa. W 1994 roku państwo Izrael przyznało mu honorowe obywatelstwo. W 1998 roku nominowano go do Pokojowej Nagrody Nobla.

Zmarł w Waszyngtonie w 2000 roku.


27.10.2015


redakcja|nota prawna
© 2003-2024 sztuka.net   Wszelkie prawa zastrzeżone.