RZEŻBA

Autorzy: A. Korolew (projekt szkicowy), Stanisław Sikora, Stefan Momot, Józef Trenarowski, Józef Gazy, Bohdan Lachert (wykonanie), Jerzy Jarnuszkiewicz (powiększenie rzeźb) Data odsłonięcia: 18 listopada 1945 Materiał: brąz, wapień kielecki Wymiary: wysokość ok. 10 m Napisy: "Chwała bohaterom Armii Radzieckiej, towarzyszom broni, którzy oddali swe życie za wolność i niepodległość narodu polskiego, Pomnik ten wznieśli mieszkańcy Warszawy. 1945 r." Sygnatura odlewni: gegossen Lauchhammer 1946

Pierwszy pomnik powojennej Warszawy i jak pokazała historia, jeden z najlepszych. Świetna, realistyczna rzeźba figuralna, dobre proporcje, umiejętne połączenie dynamizmu grupy górnej z wyciszeniem i zadumą postaci dolnych. Szkicowy zaledwie projekt radzieckiego oficera-rzeźbiarza został zrealizowany przez pracowników Biura Odbudowy Stolicy (BOS), wśród których wyróżnia się szereg wybitnych postaci polskiego środowiska architektoniczno-rzeźbiarskiego. Z powodów oczywistych, niemożliwe było odlanie brązowych rzeźb już w 1945 roku. W dniu odsłonięcia pomnika, zaprezentowano odlewy gipsowe (wykonane w berlińskiej Akademii Sztuk Pięknych), pomalowane farbą imitującą brąz. W 1946 roku w łużyckiej odlewni w Lauchhammer (w radzieckiej strefie okupacyjnej) wykonano odlewy postaci z brązu i ustawiono na cokole w dniu 29 sierpnia 1947 roku. W latach 1960-61 Pracownie Sztuk Plastycznych dokonały wymiany kiepskiej jakości okładzin cokołu (obecnie czerwony wapień kielecki) oraz konserwacji elementów brązowych pomnika. Całość podwyższono, dodając do kompozycji cztery tarasowate stopnie schodów. W 1966 roku monument przesunięto nieznacznie na wschód (ok. 8 m) z powodu przebudowy skrzyżowania ulicy Targowej z aleją gen. Karola Świerczewskiego (dziś Solidarności).

Prażanie nazywają go dowcipnie pomnikiem "Czterech śpiących, trzech walczących". Podobnie jak inne tego typu obłudne, fałszujące historię monumenty, stawiane w Polsce po 1945 roku przez sowieckiego okupanta, pomnik ten powinien trafić do skansenu, jak zrobiono to lata temu na Węgrzech czy na Litwie.

Foto i opracowanie © 2004 Paweł Giergoń