HISTORIA SZTUKI
MIECZYSŁAW NARUSZEWICZ
Paweł Giergoń    15-03-2009

Urodzony w 1953 roku w Warszawie, znany jako projektant przemysłowy, z wykształcenia był rzeźbiarzem. Początkowo studiował w krakowskiej ASP pod kierunkiem Xawerego Dunikowskiego (1947-1949), później na uczelni warszawskiej (1949-51), gdzie w 1953 roku uzyskał dyplom. Mimo, że jego nazwisko kojarzy się bardziej z wzornictwem, wykształcenie rzeźbiarskie odgrywa w jego twórczości niebagatelną rolę, wpływając na wyczucie bryły i sposób kształtowania form projektowanych przedmiotów.

Od 1956 roku pracował, z zachęty Henryka Jędrasiaka, w Zakładzie Ceramiki i Szkła Instytutu Wzornictwa Przemysłowego, gdzie wraz z nim oraz Lubomirem Tomaszewskim i Hanną Orthwein, tworzył serię projektów figurek ceramicznych ludzi i zwierząt. Były one realizowane w porcelanie i w porcelicie. Do 1964 roku produkcja odbywała się w kilku fabrykach krajowych (w Ćmielowie, Jaworzynie Śląskiej, Wałbrzychu, Katowicach, Chodzieży i Tułowicach), później już tylko w Ćmielowie, stąd często błędnie są nazywane "figurkami ćmielowskimi". Spośród projektów powstałych w pracowni bez wątpienia jednym z najlepiej znanych wzorów jest Pingwin, autorstwa Naruszewicza, reprodukowany wielokrotnie w publikacjach zarówno naukowych, jak i popularnych, często mylony z Pingwinami Hanny Orthwein. Figurka ta jest przykładem oryginalnego, sumarycznego stylu wypracowanego przez czwórkę rzeźbiarzy. Dla twórczości Naruszewicza ta wczesna, pochodząca z 1957 roku praca, jest o tyle nietypowa, że mało w niej właściwej twórcy dynamiki i tendencji do organizacji przestrzeni wokół bryły, widocznych w innych jego projektach (np. Siedzący lis czy Perkoz). Sporo trudności nastręcza atrybucja poszczególnych wzorów figurek powstałych w Zakładzie, ze względu na brak dokumentacji i dużą jednorodność stylistyczną propozycji czworga artystów. Trudno określić ile łącznie powstało w pracowni projektów, jeszcze trudniej ustalić ile z nich wyszło spod ręki Mieczysława Naruszewicza w czasie jego przeszło czteroletniej (1956-1960) pracy w placówce. Z pewnością było ich kilkadziesiąt. Do najbardziej popularnych figurek autorstwa Naruszewicza należą: Leżąca kotka, oraz te wchodzące w skład tzw. Psiej rodziny - głównie pudle, ale też chow-chow, terier, czy pies collie (inne komponenty tego zespołu, figurki chartów, tworzył Lubomir Tomaszewski). Figurki cieszyły się takim powodzeniem, że Philip Rostenthal złożył propozycję współpracy obydwu artystom (w przypadku Tomaszewskiego prestiżowa oferta wiązała się także ze świetnymi projektami serwisów). Do współpracy jednak nie doszło.

Po opuszczeniu Zakładu Ceramiki i Szkła, Naruszewicz podjął pracę w Zakładzie Wzornictwa Środków Transportu. Stworzył tu m.in. szkice rzeźbiarskie nadwozia Warszawy 210, oraz propozycję bryły skutera Osa - wraz z Henrykiem Jędrasiakiem (realizacji doczekała się inna propozycja). W ramach zespołu kierowanego przez Janusza Pawłowskiego pracował nad projektem nadwozia samochodu Star 200. Stworzył też wiele szkiców lokomotyw spalinowych i spalinowo-elektrycznych. Ciekawy i zdradzający wrażliwość na potrzeby użytkowników był projekt nadwozia tramwajowego z 1970 roku. Pojazd miał być wyposażony w duże, zapewniające dobrze doświetlenie wnętrza okna i wentylację w suficie. Pomysł uwzględniał zamieszczenie we wnętrzu planu miasta z rozkładem przystanków. Wysokiego standardu miało dopełniać nagłośnienie umożliwiające przekazywanie komunikatów pasażerom. Powstały model, występujący w dwóch wersjach: zwykłej i niskopodłogowej, miał być także w przyszłości zaadaptowany na potrzeby metra. Niestety nie doczekał się realizacji w żadnej postaci, a tylko poszczególne jego elementy weszły w życie w ramach innych projektów.

W 1976 roku Mieczysław Naruszewicz został kierownikiem Pracowni Wzornictwa w Zjednoczeniu Przemysłu Zmechanizowanego Sprzętu Domowego, gdzie projektował formy artykułów gospodarstwa domowego, np. obudowę do żelazka. Podobne projekty przygotowywał także po zakończeniu kariery kierowniczej (w 1983 roku). Powstawały wtedy wzory zarówno niewielkich urządzeń, jak gofrownica, czy wentylator, jak i większych sprzętów: lodówek, odkurzaczy. W latach osiemdziesiątych stworzył także autorską koncepcję wnętrza kuchni dla osób niepełnosprawnych.

W jego dorobku artystycznym mieszczą się również projekty (nie zawsze zrealizowane), pomników np. nagrodzony IV miejscem na paryskim konkursie 1978 roku Pielgrzym polski żołnierzem Francji, czy seria gipsowych głów żołnierskich, eksponowana na krajowych wystawach (już nieistniejąca; zniszczona przez artystę), będąca upamiętnieniem walki Polaków na frontach drugiej wojny światowej. Realizacji w Warszawie doczekał się pomnik 1000-lecie Jazdy Polskiej odsłonięty we wrześniu 1994 roku.

Artysta doczekał się wielu odznaczeń zarówno za walkę w czasie wojny (Gwiazda Afryki i brytyjski Medal Lotniczy), jak za działalność na niwie sztuki m.in. tytuł Zasłużonego Działacza Kultury. Zmarł w 2006 r. w Warszawie.

Opracowanie © 2009: Danuta Niśkiewicz
Foto © 2009: Marta Golik-Gryglas (Pingwin)
Foto © 2009: Paweł Giergoń (Pomnik)

Bibliografia:
Kronika, „Wiadomości IWP”, 1964, nr 7-8, s. 52-53
Olejniczak J., Dzieje Zakładu Ceramiki szkła, Instytut Wzornictwa Przemysłowego, "Prace i materiały", zeszyt 127, Warszawa 1988
Liwak K., Mieczysław Naruszewicz, "2+3D. Grafika plus produkt", 2003, nr 4, s. 60-63
Kostuch B., Porcelana polska, Kraków 2003
Kostuch B., Ceramika z drugiej połowy XX wieku w kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie, Kraków 2005
http://www.slownikprojektantow.pl


redakcja|nota prawna
© 2003-2024 sztuka.net   Wszelkie prawa zastrzeżone.