HISTORIA SZTUKI
EDWARD WITTIG
Paweł Giergoń    27-08-2008

Jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy polskich pierwszej połowy XX wieku urodził się w Warszawie w 1879 roku. Studia plastyczne odbył w wiedeńskiej Akademii Sztuk Pięknych oraz paryskiej Ecole des Beaux-Arts (w pracowni Madeleine Jouvray, uczennicy Auguste Rodina i Lucien Schnegga). W latach 1914-1920 był profesorem Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie oraz Politechniki Warszawskiej. Należał m.in. do Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka", a w latach 1922-32 był jednym z ważniejszych członków ugrupowania Rytm. W 1920 i 1934 roku brał udział w Biennale w Wenecji.

Wczesne prace Wittiga to rzeźby o tematyce symbolicznej (Sfinks, 1904. Bożyszcze, 1906. Młodość, 1907), wykazujące duży wpływ na artystę twórczości Auguste Rodina. Około 1910 roku daje się zauważyć w twórczości Wittiga skłonność ku tak zwanemu "nowemu klasycyzmowi", ogólnoeuropejskiej ówcześnie tendencji, stanowiącej reakcję na rodinizm w rzeźbie. Od tego czasu forma dzieł artysty stała się monumentalna, uproszczona i pozbawiona zbędnych detali modelunku postaci. Dziełem inaugurującym dojrzały okres twórczości Wittiga jest "Ewa", rzeźba pochodząca z lat 1912-14. Jedna z najsłynniejszych i już wówczas dostrzeżonych i docenionych w Europie prac artysty, znamionuje duży wpływ twórczości Aristide Maillola, jednego z głównych reprezentantów "nowego klasycyzmu" we Francji.

W 1915 roku Edward Wittig opublikował "Odczyt o rzeźbie", gdzie zawarł swe artystyczne credo. Krytykował w nim wszechobecne w sztuce polskiej naśladownictwo stylu Auguste Rodina i postulował powrót do tradycji w celu przywrócenia rzeźbie zwartości i tektoniczności. Monumentalny styl wypracowany przez artystę cieszył się w dwudziestoleciu międzywojennym wielkim uznaniem. W dziełach Wittiga upatrywano "złotego środka" pomiędzy tradycją akademicką a nowatorskimi, dążącymi do syntezy prądami artystycznymi. W latach 1922-32 współtworzył poszukujące nowego stylu w sztuce polskiej ugrupowanie Rytm. Ostatnie dwa lata przed wybuchem II wojny światowej upłynęły artyście w Krakowie, gdzie objął katedrę rzeźby w Akademii Sztuk Pięknych.

Uznanie krytyki zaowocowało szeregiem zamówień, jakie wykonywał artysta na zlecenie mecenasów prywatnych i państwowych. W jego dorobku artystycznym znajdują się dzieła małe, kameralne, wykonywane dla zamożnych przedstawicieli elity dwudziestolecia międzywojennego, jak również monumentalne prace, będące efektem konkursów i zamówień władz państwowych. Najbardziej znanym dziełem Edwarda Wittiga pozostaje pomnik Lotników, zaprojektowany w 1923 roku do ustawienia na Placu Unii Lubelskiej w Warszawie. Uroczyście odsłonięty 11 listopada 1932 roku wzbudził powszechny zachwyt i uznanie krytyki. Także międzynarodowej. Niemiecka prasa pisała:

"Ten pomnik jest idealnym dziełem sztuki, nie tylko przez gloryfikację wyższej męskiej siły i energii, ale także przez swe wartości techniczno-artystyczne. Obszerny strój lotnika, śmigło, diagonalnie związane i inne atrybuty lotnictwa tkwiące w podstawie - tworzą z figurą jedność, która zarówno w częściach jak i w całości - wywiera ogromnie silne wrażenie - nowoczesnego, a przy tym klasycznego, kamiennego eposu".

W pażdzierniku 1943 roku pomnik został zniszczony. Przez Niemców. Zrekonstruowany w latach 60. XX wieku przez Alfreda Jesiona, ustawiony został na środku jednej z głównych arterii komunikacyjnych Warszawy.

Innym znaczącym pomnikiem wystawionym w Warszawie w 1933 roku, była rzeźba upamiętniająca poległych członków Polskiej Organizacji Wojskowej. Ustawiona przed gmachem Zachęty, prezentowała zredukowany fragment wcześniejszego dzieła Wittiga, pochodzącej z 1916 roku grupy "Walka". Zaginiona w czasie okupacji, zrekonstruowana została przez Marka Moderau i Zbigniewa Mikielewicza w 1999 roku. Ostatnim przywróconym społeczeństwu monumentalnym dziełem artysty jest pomnik Juliusza Słowackiego, który zajął miejsce zdemontowanego w 1989 roku pomnika Feliksa Dzierżyńskiego na Placu Bankowym w Warszawie. Zaprojektowany przed wojną, w 1937 roku dla mieszkańców Lwowa, nie doczekał się wówczas realizacji. Odlany z zachowanego w Muzeum Narodowym w Warszawie modelu gipsowego, cieszy dziś oczy mieszkańców stolicy.

Edward Wittig zginął w Warszawie w 1941 roku.


redakcja|nota prawna
© 2003-2024 sztuka.net   Wszelkie prawa zastrzeżone.