Jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy polskich II połowy XX wieku i nauczyciel kilku pokoleń artystów. Urodził się 27 lutego 1919 roku w Kaliszu, zmarł 14 lipca 2005 roku w Warszawie. W latach 1936-38 studiował w Szkole Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Krakowie, następnie w latach 1938-39 w Warszawskiej Szkole Sztuk Zdobniczych i Malarstwa w pracowni Tadeusza Breyera. Po wojnie kontynuował studia w Akademii Sztuk Plastycznych w Warszawie, gdzie po uzyskaniu dyplomu w pracowni Franciszka Strynkiewicza w 1950 roku, prowadził Pracownię Kompozycji Brył i Płaszczyzn przy Wydziale Rzeźby. Od 1952 roku kierował samodzielną Pracownią Rzeźby z prawem dyplomowania. W roku 1957 został docentem, a w 1968 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego.

Początek samodzielnej twórczości artysty przypadł na czas okupacji i obejmował małe formy, figurki, portrety w gipsie i studia z natury. W jego pracach realistyczne przedstawienia zastępowała z czasem inna skala obrazowania i ekspresji, dążność do monumentalizmu, heroiczności gestu. Z drugiej strony artysta rozwijał bardziej prywatny, dekoracyjny styl widoczny głównie w exlibrisach. W końcu lat 50. przeszedł do zagadnień przestrzeni i otoczenia, widocznych w nowatorskich projektach pomnikowych. W początku lat 60. z rzeźb Jarnuszkiewicza zniknęły motywy figuralne i ekspresyjne interpretacje form na rzecz poznawania nowych możliwości pracy w metalu. Powstały wówczas geometryczne, poetycko-ekspresyjne, pełne metaforycznych odniesień konstrukcje z blachy i prętów. Tworzył również konstrukcje skupione na mnożeniu przestrzeni, rytmizacji i dynamizacji kompozycji. W końcu lat 60. artysta powrócił do przedstawień figuralnych, sięgając po tematy o metafizycznym i duchowym sensie. Tworzył pomniki, był też wybitnym medalierem, autorem monet obiegowych oraz rysownikiem i grafikiem.

"[...] Ogromną częścią Jego dorobku jest Pracownia Jarnuszkiewicza - nowatorska dydaktyka, jaką wprowadził w połowie lat 50. [...] Miarą dorobku pedagogicznego Jerzego Jarnuszkiewicza są Jego uczniowie, a wielu z nich jest obecnie znaczącymi postaciami sztuki polskiej. Pozostał w pamięci wszystkich, którzy Go znali, jako człowiek niezwykle ujmujący i skromny, ale człowiek zasad, którym się nie sprzeniewierzył i realizował w życiu. [...] Jerzy był bowiem wzorcem, mistrzem, przewodnikiem, nie narzucającym się, a niekwestionowanym autorytetem moralnym. [...] Jarnuszkiewicz w swej twórczości poruszał się w rozległym obszarze między abstrakcją geometryczną a figuracją. Miał świadomość, jak buduje się forma, ponieważ dogłębnie znał anatomię i jak mało kto rozumiał geometrię przestrzenną. [...] Był autorem pojęcia "poetycka ekspresja" w rzeźbie. Zwykł mawiać: "Przede wszystkim trzeba być człowiekiem, następnie poetą, a na końcu rzeźbiarzem." Wskazywał na potrzebę metafory i poetyckiego przesłania w formie rzeźbiarskiej. Wymagał, by pytać samego siebie: dlaczego i co chcę wyrazić w rzeźbie? - zanim zacznie się kształtować bryłę lub przestrzeń. Ten warunek, by uświadomić sobie własne motywacje i potrzeby zanim powstanie ich materialny kształt, był fundamentalny dla postawy poznawczej, jaką zaszczepiła Pracownia Jarnuszkiewicza swoim adeptom." (fragment z: G. Kowalski, Jerzy Jarnuszkiewicz 1919-2005, Kwartalnik Rzeźby "Orońsko" 2005, nr 3(60), s. 63-64

Jeszcze jako student, Jerzy Jarnuszkiewicz zaprojektował rzeźbę "Dziecko-bohater", która zostałą wykorzystana w 1983 roku jako model warszawskiego pomnika "Małego Powstańca". Do najbardziej znanych dzieł artysty należy zaliczyć: dekorację rzeźbiarską Trasy W-Z i osiedla Mariensztat w Warszawie (1949), monumentalne kompozycje rzeźbiarskie na Cmentarzu-Mauzoleum Żołnierzy Radzieckich w Warszawie (1950), płaskorzeźby "Hutnik" i "Nauczycielka" na MDM-ie w Warszawie (1952), pomnik Adama Asnyka w rodzinnym Kaliszu (1960), ołtarz i krucyfiks w kościele w Quebec w Kanadzie (1963), kompozycję rzeźbiarską w Ravne w dawnej Jugosławii (1964), współautorstwo Międzynarodowego Pomnika Pamięci Ofiar Faszyzmu w Oświęcimiu-Brzezince (1967), krucyfiks w kaplicy KUL-u w Lublinie (1971) i pomnik Jana Pawła II i Prymasa Stefana Wyszyńskiego na dziedzińcu KUL-u w Lublinie (1983).

Opracowanie: Paweł Giergoń